4 câu hỏi cho nhà tuyển dụng

Phỏng vấn việc làm bao giờ cũng là đối thoại 2 chiều. Bạn nên biết cách đánh giá nhà tuyển dụng cũng giống như họ đang đánh giá bạn, bởi vì cả hai bên cần phải thuyết phục được nhau rằng bạn là sự lựa chọn tốt nhất cho công việc này.

Ở cuối các cuộc phỏng vấn, nhà tuyển dụng thường hỏi: “Bạn có muốn hỏi tôi điều gì không?”. Nhưng đừng chờ đến lúc đó bạn mới bắt đầu đặt câu hỏi. Lynn Taylor, chuyên gia về môi trường công sở, cho biết rằng có những câu hỏi mà bạn nên chủ động đặt ra ngay từ đầu cuộc đối thoại. Dưới đây là 4 câu hỏi như thế:

1. “Tại sao lại có vị trí này?”

Taylor cho biết đây là một sự khởi đầu tốt cho cuộc đối thoại: “Nó thể hiện sự tò mò một cách có trí tuệ, mà không quá tọc mạch hay là bất lịch sự. Nó cũng tạo cơ hội cho nhà tuyển dụng giải thích thêm đôi điều về vị trí này. Bạn sẽ hiểu được công việc này là để thay thế một người cũ vừa ra đi, hay là vì công ty đang tăng trưởng nên cần thêm người mới.”

2. “Vị trí này có ảnh hưởng thế nào đến các mục tiêu chung?”

Taylor giải thích: “Câu hỏi này sẽ giúp bạn chuẩn bị tốt hơn các câu trả lời của mình. Nó giúp bạn dễ dàng liên hệ các kỹ năng của mình với các chiến lược của công ty”.

3. “Anh/chị thích điều gì nhất khi làm việc ở đây?”

Đây là một câu hỏi thân thiện, và thể hiện rằng bạn đang quan tâm tới người phỏng vấn. Taylor cho biết: “Bạn sẽ hiểu được nhiều hơn về nhà tuyển dụng. Họ có hào hứng khi đề cập đến nhân viên, sản phẩm, dịch vụ hay môi trường làm việc không? Liệu có phải họ chỉ tập trung vào con số tăng trưởng và giảm thiểu chi phí, mà không đề cập gì đến nhân viên, cơ hội đào tạo hay phát triển kỹ năng? Nó cho bạn hiểu thêm về các mối quan tâm và tính cách của nhà quản lý. Từ đó, bạn có thể biết được đây có phải là một vị sếp đáng để bạn tôn trọng hay không”.

4. “Anh/chị có thể giải thích một số trách nhiệm cụ thể hoặc cho tôi biết một ngày làm việc bình thường là như thế nào?”

Bạn có thể hỏi cụ thể hơn: “Ví dụ, tôi biết một số trách nhiệm chính của vị trí này là A, B và C, nhưng anh/chị có thể giải thích kỹ hơn?”

Taylor cho rằng: “Đây là cơ hội để bạn đi sâu tìm hiểu kỹ hơn các mục tiêu và nhiệm vụ cụ thể, ngoài những gì bạn được biết trước khi phỏng vấn. Đồng thời, bạn muốn thể hiện rằng mình hoàn toàn hiểu những gì công việc yêu cầu”.

Tuyển dụng: Đừng để thành kiến quyết định thay bạn

Một quyết định thuê nhân sự sai lầm có thể dẫn đến tổn thất (được quy thành tiền) về năng suất lao động (theo một nghiên cứu ở Mỹ thì một quyết định thuê nhân sự không phù hợp sẽ làm các chủ doanh nghiệp tổn thất 50.000 USD về mặt năng suất lao động). Ước tính việc thay thế những nhân sự không phù hợp này bằng nhân sự có kỹ năng tốt hơn có thể khiến các công ty mất đi số tiền gấp vài lần so với lương hằng năm của nhân viên.

Có lẽ bạn từng nghe nhiều về “thành kiến trong nhận thức” nhưng bạn sẽ ngạc nhiên nếu biết nó đã ăn sâu và ảnh hưởng đến quyết định của mình như thế nào.

Có ba loại thành kiến đã làm các nhà quản lý chịu trách nhiệm thuê nhân sự bị “lạc lối” và đưa họ đến quyết định chọn những ứng viên không phù hợp với vị trí. Sau đây là những lý do vì sao bạn bị “lừa” và cách tránh chúng trong tương lai.

1. Bạn đang thuê người giỏi tự quảng cáo nhất, không phải là người giỏi làm nhất

Các kết quả nghiên cứu cho thấy việc làm thường không đến tay ứng viên hầu như đạt yêu cầu mà lại thuộc về những ai giỏi tự chào mời kỹ năng của họ. Điều này một phần là do chúng ta quá tập trung vào “thương hiệu cá nhân”. Và một phần là: Theo nguyên tắc chung, phần đông mọi người thường đánh giá quá cao khả năng của mình.

“Sự thật là nếu như kỹ năng của chúng ta càng yếu và càng bị giới hạn thì chúng ta càng tỏ ra tự tin quá mức”.

Trong một cuộc nghiên cứu thực nghiệm của 2 nhà tâm lý học David Dunning và Justin Kruger, những người tham gia được yêu cầu đánh giá khả năng của họ và được đề nghị thưởng bằng tiền nếu họ có thể đánh giá bản thân một cách chính xác. Mặc dù có phần thưởng khích lệ này, mọi người vẫn đánh giá quá cao kỹ năng của họ. Dường như phần đông chúng ta cho rằng mình có khả năng lớn hơn thực tế vì đơn giản chúng ta không ý thức được những gì mình không biết.

2. Bạn đang thuê nhân sự vì vẻ bề ngoài

Có nhiều kết quả khảo sát và dữ liệu ngày càng tăng cho thấy rằng những người phỏng vấn bị ảnh hưởng nhiều bởi vẻ ngoài của ứng viên. Có nhiều trường hợp, bạn là một trưởng phòng kinh doanh đang tìm một nhân viên mới – người này xuất hiện tại buổi phỏng vấn với vẻ bảnh trai và bộ cánh ấn tượng. Sau đó, sếp CEO bảo với bạn là ông ấy nghĩ rằng đây là ứng viên phù hợp dù chưa hề nói chuyện với anh bạn kia. Tại sao? Ông ấy thích bộ cánh của cậu này.

Dù chúng ta dường như không xem đây là sự thật nhưng các nhà tâm lý học đã chỉ ra rằng “chuyện trọng hình thức” này đang xảy ra với tỷ lệ đáng báo động và phần lớn thời gian chúng ta thậm chí không biết mình đang làm gì.

Kết quả khảo sát cho thấy các ứng viên dễ được tuyển dụng hơn nếu họ trông hấp dẫn. Không chỉ vậy, những ai “đẹp trai, đẹp gái” cũng có khả năng được đề nghị mức lương cao hơn.

3. Tình huống và bối cảnh tác động đến quyết định của chúng ta

Quyết định của con người luôn được thực hiện phụ thuộc vào tình huống, bối cảnh. Thế nhưng, chúng ta lại có xu hướng đánh giá thấp mức độ ảnh hưởng của tình huống đối với việc ra quyết định của mình. Thậm chí những yếu tố như chúng ta đang đói bụng, căn phòng mà chúng ta đang ngồi và thời tiết cũng có thể tác động đến cảm xúc, thái độ và quá trình ra quyết định.

Chẳng hạn, bìa kẹp hồ sơ của ứng viên có ảnh hưởng đến sự nhìn nhận đầu tiên của bạn về họ hay không? Hầu hết mọi người đều chối bỏ chuyện họ bị tác động dễ dàng đến thế nhưng sự thật kết quả nghiên cứu cho thấy: Khi xem xét những hồ sơ trong các bìa kẹp cứng cáp, nặng, người cầm hồ sơ sẽ có cảm giác ứng viên là người nghiêm túc và nhìn chung là tốt hơn so với khi họ cầm những bìa hồ sơ mỏng manh.

Để cho việc tuyển dụng ít bị tác động bởi định kiến hơn

Bước 1: Xác định

Phần quan trọng nhất cũng là bước mà hầu hết các công ty bỏ qua: xác định là bằng cách nào bạn sẽ quyết định chọn người thích hợp cho một vị trí cần tìm.

Bước này liên quan đến việc suy nghĩ thấu đáo những điều đặc biệt cần thiết mà ứng viên cần phải có để được cân nhắc. Những yếu tố này có thể bao gồm kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm, kỹ năng cần thiết, các quan hệ trong ngành, một tư duy phù hợp cho phát triển, sự trung thực, động lực mạnh mẽ từ nội tại hay nền tảng giáo dục, v.v…

Dù chọn đánh giá cao yếu tố nào thì bạn cũng cần hiểu là tại sao bạn làm điều đó. Những phẩm chất này có ảnh hưởng gì đến vị trí của nhân viên đó? Lý do vì sao những phẩm chất này sẽ giúp cho người giữ vị trí này thành công? Dành thời gian cho các câu hỏi này và chúng ta sẽ bớt sa đà vào những định kiến vô thức khi đến giai đoạn phỏng vấn.

Bước 2: Xác nhận

Một khi xác định xong bạn cần điều gì ở một ứng viên tiềm năng, bạn đã sẵn sàng tiến hành phỏng vấn để xác nhận xem ứng viên có đáp ứng tiêu chuẩn không. Điều quan trọng nhất trong bước này là yêu cầu người được phỏng vấn chứng tỏ kiến thức và kỹ năng mà bạn mong muốn – chứ không chỉ nhìn vào những “manh mối hay gợi ý”.

“Nếu bạn cần tìm ai đó có kỹ năng thuyết trình giỏi, hãy yêu cầu ứng viên chuẩn bị một bài thuyết trình khoảng năm phút thay vì nói: Hãy trình bày với tôi về kinh nghiệm thuyết trình của anh/chị?”.

Nếu bạn đang tìm ai đó có khả năng tự mình khởi xướng và xác định những nhiệm vụ phức tạp, hãy yêu cầu họ miêu tả lại thời gian mà họ đã làm điều đó – và phải thực sự “dò” ra những chi tiết cụ thể: Họ thực sự đã chia sẻ từng giai đoạn của quy trình đưa họ đến thành công và câu chuyện này nghe thực tế đến đâu.

Hầu hết các ứng viên đều trả lời súc tích với dạng câu hỏi này, vì thế việc của bạn là làm cho họ thể hiện cụ thể hơn. Khi bạn yêu cầu ứng viên chứng minh năng lực mà họ có, bạn sẽ có thông tin đáng tin cậy để ra quyết định.

5 tố chất cần có để thăng tiến lên vị trí lãnh đạo

Với kinh nghiệm làm việc tại một công ty trong danh sách Fortune 500 và một dự án khởi nghiệp 3 năm tuổi, nhà quản lý hàng đầu Jenn Branstetter của Porch.com nhận ra rằng sự thành công cô tại đâu cũng đều được tạo nên bởi những nhân tố giống nhau.

Dù làm trưởng một nhóm marketing nhỏ tại Microsoft hay một nhóm lớn các chuyên gia bán lẻ lớn tại Porch.com, những nhân tố đó đều đã góp phần đưa Jenn đi đến thành công. Nói cách khác, 5 tố chất dưới đây là những thứ có thể giúp bạn tỏa sáng ở bất kỳ cấp bậc nào:

1. Biết cách tổ chức

Dẫu quy mô công ty như thế nào, hãy để ai cũng nhớ bạn là một người biết tổ chức công việc. Điều đó sẽ giúp các dự án mà bạn tham gia trở nên xuôi chèo mát mái hơn, và nâng cao uy tín của bản thân đối với đồng nghiệp.

Mỗi ngày, Jenn Branstetter đều có một mục tiêu rõ ràng về những gì cần đạt được và cô không ngừng theo dõi tiến độ thực hiện. Điều này buộc Jenn phải biết cách đặt ưu tiên và luôn đảm bảo hoàn thành những việc quan trọng nhất hàng ngày.

Bạn cảm thấy không thoải mái với việc tổ chức ư? Vậy thì hãy làm quen với nó.

Hãy tìm đọc một quyển sách hướng dẫn, thử các cách mà đồng nghiệp đang làm, và tiếp tục cố gắng cho đến khi bạn tìm ra một quy trình phù hợp với cách sống và làm việc của bạn. Khi đó, công sức bạn bỏ ra sẽ chẳng là gì so với phần thưởng mà bạn nhận lại đâu.

2. Đáng tin cậy

Trong giai đoạn đầu của sự nghiệp, Jenn Branstetter cho biết cô rất kém ở khoản này. Thay vì “Hứa ít, làm nhiều”, Jenn lại “Hứa nhiều, làm ít”. Điều này khiến cấp trên và đối tác cảm thấy thất vọng, khiến cô đánh mất nhiều dự án lớn.

Thực tế, Jenn Branstetter làm việc rất chăm chỉ nhưng cô lại khá kém trong việc ước tính thời gian cần có để xử lý công việc. Việc đánh giá thấp yếu tố thời gian khi tham gia vào một dự án, và không cân nhắc kỹ hậu quả của việc chậm trễ là một “nguy hiểm chết người” – nhất là trong môi trường các doanh nghiệp lớn.

Hãy ước lượng thời gian làm việc của riêng bạn và thời gian cần thiết để dò dẫm “tình hình chính trị” của công ty (tất cả các công ty đều có chuyện này bất kể quy mô nhỏ hay lớn). Ngoài ra, bạn cũng cần nắm rõ giá trị của thời gian đệm: khi lên thời gian hoàn thành mục tiêu, hãy bảo đảm là bạn đã tính phòng hờ 20% thời gian đệm.

Việc suy nghĩ trước về thời gian thực hiện cho phép bạn xác định những yếu tố quan trọng của một dự án và dành thời gian ưu tiên cho chúng. Thời gian đệm giúp bạn có được một giải pháp an toàn khi mọi thứ không đi theo đúng kế hoạch đã định.

3. Biết cách lắng nghe

Biết lắng nghe quan trọng gấp nhiều lần so với biết nói. Đây chính là bí quyết khiến công việc của bạn vận hành trơn tru trong một doanh nghiệp lớn.

Hãy vận dụng nguyên tắc đơn giản sau để khiến đồng nghiệp cảm thấy họ đang được lắng nghe, đồng thời thuyết phục được họ về phía mà bạn mong muốn. Khi đồng nghiệp chia sẻ quan điểm của mình, hãy chăm chú lắng nghe và khi họ kết thúc, hãy hỏi “Tôi có thể tóm tắt những gì tôi vừa nghe được không?”. Sau đó, diễn giải lại cho tới khi họ thốt lên “Đúng vậy.

Quy tắc đơn giản này sẽ xây dựng niềm tin và cải thiện năng suất lao động bởi vì đồng nghiệp của bạn cảm thấy quan điểm của họ được lắng nghe và thừa nhận.

4. Có tinh thần trách nhiệm

Các nhà lãnh đạo phải luôn biết cách vạch ra trách nhiệm cho bản thân mình và những người khác. Đôi lúc, điều này rất khó chịu nhưng lại là yếu tố cần thiết để đạt được thành công.

Tinh thần trách nhiệm xuất phát từ việc “đã nói là làm”. Với tư cách là một nhà lãnh đạo tại Porch, để hoàn thành tốt mọi thứ, Jenn Branstetter luôn tự đặt ra tiêu chuẩn cao cho bản thân và xác định trách nhiệm rõ ràng cho nhóm của mình.

Hãy phấn đấu không ngừng để tạo ra danh tiếng vững bền cho nhóm của bạn về tinh thần làm việc chăm chỉ, đạt kết quả cao và tôn trọng lẫn nhau. Nếu biết chịu trách nhiệm, bạn sẽ dễ nắm được một vị trí tốt trong những dự án tiếp theo.

5. Tử tế

Đừng bao giờ đánh giá thấp sức mạnh của sự tử tế. Jenn cho biết nếu chỉ được dạy 1 điều cho cặp sinh đôi của mình, cô sẽ dạy các con: “Thế giới này rất nhỏ, hãy tử tế với mọi người”.

Hãy dành thời gian quan tâm đến đồng nghiệp của mình, hãy là một con người rộng rãi và hào phóng. Bạn có thể gửi thư cảm ơn đến các đồng nghiệp đã giúp đỡ bạn hoàn thành mọi việc đúng deadline quy định, hoặc dành ít phút hỏi thăm đồng nghiệp về ngày nghỉ cuối tuần của họ bên gia đình.

Hãy đối xử với mọi người bằng sự tôn trọng, và bạn sẽ nhận lại được sự tôn trọng tương xứng.

Để thắng trong cuộc chiến giành nhân tài

Trong danh sách 10 công ty được người lao động tại Việt Nam mong muốn làm việc nhất do JobStreet.com Việt Nam khảo sát, các tập đoàn đa quốc gia có trụ sở chính tại nước ngoài chiếm ưu thế với 6/10 vị trí.

Các đại diện của Việt Nam là những cái tên quen thuộc trên các lĩnh vực: Hàng tiêu dùng nhanh (FMCG), công nghệ thông tin, truyền thông (ICT) và bán lẻ, như Vinamilk, Vingroup, FPT và Viettel.

Trên 2.500 người lao động từ nhiều ngành nghề và lĩnh vực hoạt động đã tham gia cuộc khảo sát trong quý II/2016 của JobStreet.com nhằm tìm ra những doanh nghiệp hàng đầu được khao khát làm việc nhất tại Việt Nam.

Dẫn đầu bảng xếp hạng là “đại gia” trong lĩnh vực FMCG – Công ty Unilever Việt Nam. Xếp vị trí thứ 2 và 3 là Công ty CP Sữa Việt Nam (Vinamilk) và Tập đoàn Vingroup – 2 doanh nghiệp niêm yết trong nước có vốn hóa lớn trên thị trường hiện tại.

Bốn vị trí kế tiếp thuộc lĩnh vực công nghệ với sự góp mặt của cả doanh nghiệp nội lẫn ngoại: Samsung, FPT, Viettel và Intel. Ba đại diện cuối danh sách thuộc về lĩnh vực FMCG là Nestle, P&G, Suntory PepsiCo.

Nguồn: JobStreet

So với các quốc gia trong khu vực, tỷ trọng doanh nghiệp nội địa “được mong muốn nhất” của Việt Nam khá tương đồng với Malaysia. Theo bảng xếp hạng của JobStreet.com Malaysia, có 6/10 doanh nghiệp được người lao động mong muốn làm việc nhất là doanh nghiệp nội địa. Trong khi đó tại Singapore, các tập đoàn đa quốc gia được người lao động “ưu ái” hơn khi chỉ có 3/10 đơn vị có tên trong bảng xếp hạng của JobStreet.com là doanh nghiệp nội địa.

Khá bất ngờ khi các yếu tố liên quan đến lương thưởng và phúc lợi không phải là những yếu tố hàng đầu được người lao động lựa chọn. Theo đó, có cơ hội rộng mở để phát triển, thăng tiến nghề nghiệp là yếu tố được nhiều người lao động ưu tiên (chiếm 50,7% tổng số bình chọn). Yếu tố thứ hai khiến người lao động mong muốn được làm việc tại các doanh nghiệp trên là cơ hội được đào tạo một cách chuyên nghiệp (44,8%). Các yếu tố về phúc lợi hấp dẫn (44,3%) và mức lương cạnh tranh (33,5%) lần lượt đứng ở vị trí thứ ba và tư.

Vì vậy, theo JobStreet.com, thay vì chỉ tập trung đến mức lương quảng cáo, doanh nghiệp Việt có thể sử dụng nhiều biện pháp khác để tuyển được nhân tài. Theo đó, đầu tư cho con người bằng cách xây dựng hướng phát triển sự nghiệp rõ ràng, song song với việc quảng bá thương hiệu qua các phương tiện truyền thông nội bộ và các trang mạng việc làm sẽ giúp thu hút và giữ chân được nhân tài cho hiện tại và tương lai.

Có nhiều kênh quảng bá thông tin mà doanh nghiệp có thể sử dụng với chi phí tiết kiệm. Trong đó, trang web của công ty là phương thức rất quan trọng để người lao động tìm hiểu về thông tin công ty, tin tuyển dụng (49,7%). Do đó, việc xây dựng một hồ sơ doanh nghiệp hoàn chỉnh, chuyên nghiệp trên website công ty hoặc trên mạng việc làm sẽ mang đến sự tin tưởng từ người lao động, nhất là đối với những doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Điều này cũng sẽ giúp người lao động nhận biết được sự khác biệt giữa các doanh nghiệp cùng ngành, đây cũng là hình thức xây dựng thương hiệu trực tuyến gắn liền với những giá trị mà công ty mang đến cho nhân viên, đại diện JobStreet.com cho biết.

Nhân tài đang “nghiêng” về doanh nghiệp nước ngoài

Theo Báo cáo khảo sát lương 2016, bốn ngành gồm công nghệ cao, sản xuất, dược và hóa chất có tỷ lệ tăng lương cao nhất, ở mức gần 10%; các ngành gáo dục, ngân hàng, dầu khí có mức lương tăng thấp, lần lượt là 7,5%, 6,7% và 5,0%.

Báo cáo do hai công ty Mercer và Talentnet thực hiện trên cơ sở khảo sát 557 công ty thuộc 76 ngành nghề ở Việt Nam.

Báo cáo cũng cho biết, ba ngành có tỷ lệ tăng thưởng cao nhất là tài chính phi ngân hàng (22,5%), nông nghiệp (22,1%), ngân hàng (19,9%). Ba ngành có tỷ lệ tăng thưởng thấp nhất là logistics (12,2%), bán lẻ (11,7%), giáo dục (8,8%). Tại các DN nước ngoài, những vị trí khó tuyển dụng và khó giữ người nhất là quản lý kinh doanh, quản lý tiếp thị, chuyên viên bán hàng.

Mercer và Talentnet dự đoán, đến năm 2018, mức độ tăng trưởng của nghề kế toán lên đến 22%; những vị trí cần năng lực chuyên môn cao như giám đốc tài chính, kế toán trưởng… ở nhiều DN hiện được giao cho người nước ngoài với mức lương cao.

Tổng hợp dữ liệu thu thập từ 244.526 nhân viên trên khắp Việt Nam, Báo cáo cho biết mức lương trung bình của các doanh nghiệp (DN) trong nước thấp hơn các DN nước ngoài là 31%. Mức chênh lệch xét theo từng cấp bậc giữa hai loại công ty này là nhân viên 20%, chuyên viên 30% và quản lý 38%. Đặc biệt, mức chênh lệch lương giữa vị trí quản lý và nhân viên ở các DN nước ngoài lớn hơn hẳn trong các DN Việt Nam. Tỷ lệ nghỉ việc của nhân viên ở các công ty nước ngoài giảm không đáng kể, nhưng tỷ lệ này ở các công ty trong nước lại tăng đến 10%.

Báo cáo khảo sát lương 2016 doanhnhansaigon
Mức chênh lệch lương giữa vị trí nhân viên và quản lý trong DN nước ngoài (màu xanh) và DN Việt Nam (màu cam)

Mercer và Talentnet cũng dự báo năm 2017, có tới 49% DN nước ngoài có ý định thuê thêm người, 47% giữ nguyên và chỉ có 4% có ý định cắt giảm nhân sự; mức lương tăng trung bình 9,2%, mức thưởng gộp chung tăng 16,4%, mức thưởng doanh số tăng 38,5%.

Qua các số liệu trong báo cáo có thể thấy các DN nước ngoài có chính sách đầu tư để thu hút và giữ chân nhân tài tốt hơn hẳn. Và theo Mercer, các công ty mới vào thị trường Việt Nam thường chấp nhận trả mức lương ưu đãi hơn mặt bằng chung khoảng 30 – 50% cho nhân lực chất lượng cao.