Có vài trăm triệu đồng mang ra thử nghiệm ý tưởng có thể là quyết định nhất thời của tuổi trẻ nhưng họ không có ý phiêu lưu mà quyết tâm đi tới bằng tư duy sáng tạo để cho ra đời những sản phẩm gần gũi cuộc sống.

TCS đưa các sản phẩm ngải cứu và máy hơ ngải cứu TCS đến các hội chợ để giới thiệuvới người tiêu dùng

Làm đúng những gì chưa đúng

Xuất thân là dân chế tạo máy, Hà Văn Lộc từng làm việc cho một công ty sản xuất nệm. Thích những loại thảo dược, biết trong y học cổ truyền người ta đốt ngải cứu hơ vào các huyệt đạo trị được nhiều bệnh, anh cùng bạn bè nghĩ đến việc làm sản phẩm từ cây thuốc này.

Đầu tiên nhóm tìm học công thức làm viên ngải cứu và cách hơ ngải cứu. Thời điểm đó trên thị trường đã có máy hơ ngải cứu, nhưng giá đến 3 triệu đồng. Lộc nghiên cứu làm máy giá rẻ hơn.

Chiếc máy hơ ngải cứu TCS thiết kế nhỏ gọn, dễ sử dụng ra đời, ưu điểm là có ống đựng viên ngải cứu giúp tàn không bị rơi ra ngoài, vỏ máy bằng gỗ (thay vì bằng nhựa như máy đang có trên thị trường), giữ nhiệt giúp thời gian hơ được lâu hơn, điểm thoát khói tập trung nên hơi nóng và lượng dược chất vào một huyệt đạo tốt hơn. Máy hơ ngải cứu TCS là sản phẩm thành công đầu tiên của Lộc và nhóm cộng sự, bán giá 1,6 triệu đồng, được khách hàng đón nhận.

Có máy hơ ngải cứu rồi, công việc nghiên cứu viên, nhang ngải cứu thuận lợi hơn nhiều. Đốt thử nhang ngải cứu đang bán trên thị trường, Lộc cảm nhận khói bốc ra không rõ mùi, thậm chí có loại còn có mùi khó chịu. Tìm hiểu cách làm của người khác, Lộc nhận ra các loại nhang ngải cứu đó có keo kết dính, đó là nguyên nhân gây mùi khói khó chịu.

Nhang nguyên chất ngải cứu giữ được màu xanh diệp lục là tiêu chuẩn Lộc và nhóm cộng sự đặt mục tiêu phải làm cho được. Sau nhiều lần thất bại, nhóm đã thành công. Đưa một số người dùng thử, ai cũng cảm nhận được mùi thơm đặc trưng của ngải cứu, nhang ngải cứu có độ nóng cao, dễ dàng thấm sâu vào huyệt đạo.

Năm 2016, Hà Văn Lộc và nhóm cộng sự tự tin giới thiệu cho nhiều người dùng hai loại nhang nguyên chất ngải cứu: loại viên ngắn dùng cho máy hơ ngải cứu TCS (dùng được cho cả các loại máy khác) và loại dài cầm tay hơ theo cách truyền thống.

Tự tin mình đã làm đúng những gì chưa đúng của loại sản phẩm từng có trên thị trường, Lộc đem máy hơ ngải cứu và viên ngải cứu tham gia cuộc thi Nhà sáng tạo xuất sắc nhất (Best Innovator Award) năm 2016. Đây là cuộc thi do Chương trình Praxispartnership của Đại học Leipzig (Đức) phối hợp với Đại học Việt Đức và Chi nhánh Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại TP.HCM tổ chức dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, cá nhân và nhóm khởi nghiệp.

Vượt qua 30 đội dự thi, máy hơ ngải cứu và viên ngải cứu TCS của Hà Văn Lộc giành giải nhất. Phần thưởng 20 triệu đồng không lớn nhưng giá trị lớn nhất là Lộc đã có được “bảo chứng” khẳng định chất lượng sản phẩm.

Sản phẩm của Lộc còn được các chuyên gia Đức hỗ trợ quảng bá tại thị trường Đức và được người dùng Đức đánh giá cao. Từ đó giúp nhóm tham khảo nhu cầu từ thị trường châu Âu để có kế hoạch tiếp cận, nhưng trước mắt, từ các tín hiệu tích cực đó, nhóm quyết định thương mại hóa ngay sản phẩm tại thị trường Việt Nam.

Niềm vui tiếp tục đến khi sau cuộc thi, Lộc được Trung tâm Ươm  tạo nông nghiệp công nghệ cao hỗ trợ đất trồng ngải cứu sạch, được tạo điều kiện về máy móc, thiết bị, phòng thí nghiệm để nghiên cứu sản phẩm mới, được các chuyên gia giỏi hướng dẫn.

Chương trình Hỗ trợ đổi mới, sáng tạo và khởi nghiệp thuộc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM đã dành 700 triệu đồng cho Công ty TNHH Sài Gòn TCS của Lộc. Tất cả hỗ trợ đó đã tiếp động lực cho TCS trong năm 2017 đưa ra thị trường thêm hai sản phẩm mới là nhang hỗ trợ điều trị, phòng ngừa viêm xoang và tinh dầu giả hương sả chanh.

Bước vào một lĩnh vực không được cho là “dễ ăn”, nên dẫu “ngõ hẹp” nhưng không nhiều người đi nên vẫn rộng lối bước tới. Lộc cho biết hiện mỗi tháng TCS bán được hơn 1.000 hộp viên ngải cứu. Nhưng theo tính toán của Lộc, TCS hiện mới đạt khoảng 5% thị phần viên ngải cứu.

Một thị trường lớn mà Lộc đang hướng tới là các bệnh viện y học cổ truyền và hàng ngàn phòng khám đông y ở các tỉnh, thành, nhưng vấp phải khó khăn là đưa sản phẩm đi xin chứng nhận “sản phẩm an toàn cho sức khỏe” thì được cho biết là tiêu chuẩn Việt Nam chưa có qui định về khói nên không cơ quan nào kiểm định.

Lộc chia sẻ: “Nếu trong nước không làm được thì ra nước ngoài kiểm nghiệm. Tốn kém nhưng phải làm để công bố chất lượng sản phẩm có cơ sở khoa học rõ ràng, như vậy mới thuyết phục được các cơ sở y tế và người tiêu dùng về lâu dài”.

Xà bông Cocosavon tham gia hội chợ

Nuôi nghiệp nhờ lòng tốt của khách hàng

Dám nghĩ, dám làm là tố chất cần có của người khởi nghiệp. Thất bại ba lần bốn lượt vẫn còn đủ ý chí khởi nghiệp. Đó là chuyện của chàng trai 8X (sinh năm 1986) Nguyễn Trung Đức – người sáng lập Công ty TNHH Sản xuất – Thương mại – Dịch vụ Cô Ba.

Đang làm cho một công ty xuất khẩu nông sản, năm 2010, thấy dầu dừa trắng do nhiều cơ sở sản xuất được ưa chuộng vì có thể dùng làm thực phẩm, mỹ phẩm, Đức bỏ việc, đi phân phối dầu dừa, nhưng công việc không bền.

Tình cờ nói chuyện với vài thương nhân nước ngoài làm việc lâu năm trong lĩnh vực quà tặng và hàng tiêu dùng tại Việt Nam, một người Nhật đặt vấn đề với Đức sản xuất loại xà bông mang thương hiệu và hồn quê Việt Nam.

Từ đó, Đức ấp ủ sản xuất mẫu xà bông thảo mộc sử dụng nguyên liệu tự nhiên có ở các miền quê Việt Nam, như dầu dừa, dầu tràm, dầu quế, bột chùm ngây, bột nghệ, cám gạo, rau má, nhàu, khách hàng dùng cảm thấy không chỉ sạch, an toàn mà còn tốt cho da, và quan trọng là nhận được cả giá trị vật chất xứng đáng lẫn giá trị văn hóa như một món quà trong mỗi bánh xà bông.

Năm 2013, Đức tìm hiểu cách làm xà bông trong, loại bỏ chất hại da, thêm vào thảo mộc tự nhiên. Công thức tưởng đơn giản nhưng bắt tay vào làm thì trầy trật “lên bờ xuống ruộng”.

Đức đặt máy nhỏ làm thử nghiệm cả chục lần, mỗi lần cho ra khoảng 5 kg xà bông thương hiệu Cocosavon. Nâng niu từng bánh xà bông thành phẩm trong suốt, cứng cáp, đặc biệt không bị vữa nhanh khi gặp nước, Đức liền mang đi chào hàng. Một nữ khách hàng chuyên phân phối hàng tiêu dùng nói với Đức: “Xà bông này nên bán theo dạng hàng cao cấp, quà tặng ở các shop, spa, hay các khu du lịch, trung tâm thương mại” và cô đặt 10.000 bánh chuyển ra Hà Nội.

Đức vui khôn xiết, đặt máy lớn để làm khối lượng nhiều, nhưng không ngờ kết quả sản phẩm không giống như làm thử nghiệm, dù áp dụng đúng công thức. Ra đến Hà Nội thì xà bông chảy hết. Hàng bị trả về, mất cả vốn. Phân tích lại cách sản xuất, Đức hiểu ra, sản xuất khối lượng nhỏ dễ kiểm soát nhiệt độ nên xà bông đạt độ cứng, bền. Điều động viên Đức lúc đó là cô khách hàng không bỏ, ngược lại khuyến khích Đức làm lại.

Cảm kích trước tấm lòng ấy, Đức quyết tâm làm lại nhưng lúng túng chưa biết kiểm soát thời gian đông cứng xà bông khi sản xuất số lượng lớn. Không tự giải thích được mình sai chỗ nào, Đức mang xà bông đến Trường Đại học Bách khoa gặp một giảng viên hóa nhờ giúp đỡ và sẵn sàng trả tiền.

Giảng viên này yêu cầu Đức cho xem công thức sản xuất xà bông, hẹn sẽ trả lời. Lần sau đến, vị giảng viên ấy không tư vấn mà tỏ ý thích thú công thức sản xuất xà bông của Đức và dự định tự làm. Đức mất niềm tin, không dám hỏi ai nữa, tự mày mò khắc phục!

Trong thời gian sửa sai, Đức chưa dám giới thiệu sản phẩm cho khách hàng mới, mà vẫn trông cậy vị khách hàng khó tính nhưng tử tế kia, nhờ cô tiếp tục là người thẩm định chất lượng. Thấy sự chân thành của Đức, cô khách hàng kiên nhẫn đặt hàng sau mỗi lần Đức sửa sai với điều kiện sản phẩm chưa hoàn chỉnh thì trả về.

Hơn một năm xà bông bị trả về do hai lần mềm, hai lần nhão, hai lần do đóng gói bao bì không kỹ, một lần xà bông thôi màu. Trả giá cho sự làm sai trong hơn một năm, chi phí không thể đo lường vì với người khác nó không là số tiền lớn, nhưng với Đức vốn liếng chắt chiu để khởi nghiệp là cả gia tài.

Đến nay, Đức đã hoàn thiện chất lượng xà bông thảo mộc, có 5  nhà phân phối  trong nước, bán hàng bằng thương hiệu Cocosavon, còn khách hàng gia công nhiều hơn, phần lớn làm hàng xuất khẩu và Công ty TNHH Sản xuất – Thương mại – Dịch vụ Cô Ba cũng có riêng vài khách hàng nước ngoài. Nhưng đối với Đức, cô khách hàng đầu tiên là một người ơn trong bước đầu lập nghiệp đầy khó khăn.

Bám đúng định hướng, xà bông Cocosavon gói cả giá trị vật chất lẫn giá trị văn hóa như một món quà, Đức đưa khung cảnh đậm chất dân gian Việt Nam lên vỏ hộp gắn với nguyên liệu đặc trưng từng vùng miền, như nông dân hái trà ở Bảo Lộc, hái nhàu ở Nam bộ, cô gái vườn dừa Bến Tre, hoa hoàng lan ở phố cổ Hà Nội…

Xà bông Cocosavon có mặt trong các gian hàng quà tặng ở các shop, spa, các khu du lịch, trung tâm thương mại, đã theo khách du lịch đi khắp nơi.

Đã có được thành công bước đầu, đặt tâm huyết cho giai đoạn phát triển tới, Đức bộc bạch, lý do đặt tên Công ty là Cô Ba vì rất yêu quý thương hiệu xà bông Cô Ba nổi tiếng trước kia ở Sài Gòn.

Không dùng hình ảnh hay thương hiệu Cô Ba trên sản phẩm, tên Cô Ba chỉ là cách Đức tự nhắn nhủ mình cố gắng xây dựng một thương hiệu xà bông Việt Nam uy tín, nổi tiếng theo xu hướng mới: xà bông thảo mộc, xà bông là sản phẩm dưỡng da, làm đẹp.

Xuất thân là dân công nghệ, KS. Nguyễn Đức Máy – nhà đồng sáng lập startup Demeter lại được biết đến như là người gắn liền với lĩnh vực nông nghiệp.

Nguyễn Đức Máy phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế mới ở Bangkok, Thái Lan Ảnh: Digital Age Mag

Thông qua việc ứng dụng các giải pháp công nghệ cao vào nông nghiệp, Nguyễn Đức Máy cùng các cộng sự đang góp phần thay đổi cách canh tác ở Việt Nam.

Lên đồi, xuống phố

Tháng 10/2015, sau khi trở thành quán quân Giải thưởng Tài năng Lương Văn Can 2015 do Báo Doanh Nhân Sài Gòn tổ chức với đề án Giải pháp nông nghiệp thông minh, Nguyễn Đức Máy và Phạm Ngọc Anh Tùng (một trong những thí sinh đoạt giải Lương Văn Can mùa đầu tiên) cùng các cộng sự thành lập Demeter (Công ty TNHH Công nghệ UFO), hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao.

Ngay sau đó, Demeter hợp tác với Công ty CP Cầu Đất (Cầu Đất Farm), đem đề án này đến Đà Lạt (Lâm Đồng) để ứng dụng vào nông trại Cầu Đất. Demeter đã giúp chuyển đổi Cầu Đất Farm từ một nông trại truyền thống chỉ trồng trà thành một nông trại công nghệ cao với đa dạng nông sản: trà, cà phê và rau củ quả.

Nhóm tiến hành thử nghiệm trên hệ thống nhà kính 1ha, và biến Cầu Đất Farm thành nông trại đầu tiên tại Việt Nam ứng dụng IoT (internet vạn vật) trong nông nghiệp. Tháng 9/2016, Nguyễn Đức Máy được bổ nhiệm làm Phó giám đốc Cầu Đất Farm, rồi đầu năm 2017, được Bộ Thương mại Thái Lan mời tham gia Diễn đàn Kinh tế mới tổ chức tại Bangkok với vai trò là diễn giả của Việt Nam.

Đến tháng 5/2017, kết thúc hợp tác với Cầu Đất Farm, Máy cùng đội ngũ Demeter chuyển hướng hoạt động vào TP.HCM. Nhằm mở rộng quy mô, gọi vốn để có thêm nhiều nhà đầu tư cùng chung sức thực hiện các giải pháp công nghệ cho nông nghiệp, Demeter quyết định chuyển đổi công ty TNHH thành công ty cổ phần, đồng thời mở thêm mảng thủy sản.

Nói về bước đi này, Máy chia sẻ: “Việc áp dụng công nghệ vào trồng trọt đòi hỏi giá trị đầu tư ban đầu cao nhưng cần có thời gian dài để thu kết quả. Còn với thủy sản, chúng tôi nhận thấy ngành này đang rất cần các giải pháp công nghệ cao để sản phẩm xuất khẩu đáp ứng các điều kiện thị trường những nước tiên tiến”.

Tháng 6/2017, Demeter trở thành đối tác của Tập đoàn Intel trong mảng IoT cho nông nghiệp. Hiện tại, Demeter cùng với Intel và một đối tác Malaysia thực hiện giai đoạn đầu một chương trình về tôm ở Cà Mau trên diện tích 170ha. Máy cho biết, thông thường, để hợp tác với Intel, doanh nghiệp phải có doanh số trên 50 triệu USD/năm, nhưng Demeter được “đặc cách” vì mảng IoT trong nông nghiệp vẫn còn là “một vùng đất mới đang được khai phá”.

“Không chỉ ở Việt Nam, lĩnh vực IoT trong nông nghiệp còn mới mẻ cả trên thị trường thế giới. Người ta đang nói nhiều về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhưng ngành nông nghiệp mới chỉ dừng lại ở 3.0. Lúc trước, canh tác nông nghiệp được thực hiện bằng máy móc với số lượng lớn, còn xu hướng bây giờ là “canh tác chính xác”, tức tưới tiêu chính xác, dự báo chính xác, sản lượng chính xác.

Thế mạnh của Demeter là phần mềm, chúng tôi tận dụng thế mạnh về phần cứng của Intel cũng như các đối tác khác của Intel để tạo ra giải pháp bền vững, tối ưu cho thị trường. Từ đó, sản phẩm có thể tạo ra những lợi thế cạnh tranh so với đối thủ, chẳng hạn như nền tảng bảo mật tốt.

Chúng tôi không cần xây dựng nhóm nghiên cứu nữa, mà chỉ tập trung làm việc dựa trên thế mạnh phần mềm của mình” – Máy giải thích về cơ hội hợp tác với “ông lớn công nghệ” Intel. Ba tháng qua, Demeter đang thử nghiệm các giải pháp công nghệ cho mảng trồng trọt tại Đà Lạt, Đắk Lắk, và mảng nuôi thủy sản ở An Giang, Cần Thơ.

Chủ yếu nhắm đến phân khúc B2B, nhưng nhận thấy mô hình nông nghiệp nhỏ lẻ hiện đang chiếm phần lớn trong nền nông nghiệp nước nhà, Demeter muốn góp phần bằng cách “lấn sân” sang B2C. Từ đó, giải pháp trồng trọt cho hộ gia đình D-Family ra đời. D-Family đã giành được giải “Ứng dụng xuất sắc nhất” của cuộc thi Vietnam IoT Hackathon 2017 hồi tháng 10/2017 và đã chính thức ra mắt tại sự kiện TECHFEST 2017 (ngày 14 – 15/11/2017) diễn ra tại Hà Nội.

“Từ khi mới thành lập, chúng tôi đã mong muốn những sản phẩm của Demeter đem đến giải pháp tốt cho nông dân, cho thị trường và cho các nhà đầu tư nông nghiệp. Vấn đề còn lại là thời điểm. Chúng tôi tin rằng, sau một vài năm tiếp cận thị trường, 2018 sẽ là năm nông nghiệp công nghệ cao bắt đầu tạo ra những sản phẩm có giá trị vượt bậc, trong đó có các sản phẩm của Demeter” – Máy chia sẻ.

Gập ghềnh mà thú vị

“Những ngày đầu khởi nghiệp, tôi bị nhiều người hỏi tại sao từ bỏ cơ hội ra nước ngoài làm việc để đi con đường bấp bênh như vậy, nhưng sau khi tôi được nhận Giải thưởng Tài năng Lương Văn Can, họ đã thay đổi suy nghĩ.

Sau đó, nhiều người lại hỏi tôi tại sao học kỹ sư mà lại đi làm nông nghiệp, đi “ở ẩn” trên Đà Lạt, nhưng khi tôi tạo ra được những thay đổi, có được một số thành công nhất định, họ lại nghĩ khác đi.

Sau đó, cũng có nhiều người hỏi tại sao đang làm Phó giám đốc Cầu Đất Farm lại nghỉ, chuyển hướng phát triển sang TP.HCM, nhưng tại đây, tôi gặt hái được một số thành công, họ lại thay đổi cách nhìn.

Bây giờ, con đường khởi nghiệp của tôi đã khơi dậy được tinh thần dấn thân nơi nhiều bạn bè, họ cũng bắt đầu “bắt chước” theo. Chính tôi cũng từng được truyền cảm hứng bởi những người dám dấn thân như vậy, chẳng hạn như trưởng nhóm Demeter” – Máy kể.

Tạm gác lại “bầu trời sự nghiệp rộng lớn trước mắt” để làm một điều gì đó khác biệt so với “khuôn mẫu bình thường”, Máy tự nhận thấy con đường khởi nghiệp quả là gập ghềnh, thậm chí bấp bênh, nhưng rất thú vị, giúp chàng kỹ sư cơ điện tử 25 tuổi trưởng thành nhanh. Hơn hai năm khởi nghiệp, nếu xét ở lĩnh vực tài chính, Máy cho biết điều mình thu được là… nợ nần.

Máy đầu tư nhiều tiền bạc, thời gian để đi xuyên Việt, đi đến nhiều nước để học hỏi những điều mới. “Khi còn trẻ, trái tim còn giàu nhiệt huyết, trí óc còn ham học hỏi, tôi tự nhận thấy mình phải đi để thấy những mô hình mới mẻ rồi áp dụng vào thực tế ở địa phương mình. Nếu chỉ quanh quẩn trong một môi trường thì sẽ bị “phân vùng hóa”, không phù hợp với xu hướng thời đại” – Máy bộc bạch.

Nhờ được va đập, trải nghiệm khá nhiều lĩnh vực trên con đường khởi nghiệp, Máy cho biết cái “được” lớn nhất là niềm vui vì thấy được mục tiêu sống lớn nhất. “Tôi rất thích câu nói “Bạn có thể kiếm nhiều tiền hơn, nhưng không thể có nhiều thời gian hơn”. Thời gian của chúng ta vốn hữu hạn, nhưng nhiều người lại nghĩ nó là vô hạn.

Họ nghĩ những phần việc không làm hôm nay thì có thể để ngày mai, nhưng nếu ngày mai họ làm, thì họ lại bỏ mất một cơ hội nào đó, như gặp được một người giỏi, biết được một điều thú vị nào đó. Không một ai, không một công nghệ nào giúp biết được ngày mai, vì vậy, khi đang có thời gian, hãy hiện thực hóa những ý tưởng của mình. Còn sự giàu có thì có thể ập đến bất cứ lúc nào” – Máy vui vẻ chia sẻ.

Hành trình khởi nghiệp của nhà đồng sáng lập Demeter chưa dừng lại ở đó, hiện Máy còn giữ vai trò tư vấn cho một số chương trình có liên quan đến lĩnh vực du lịch, giáo dục và nông nghiệp tại quê hương là tỉnh Thừa Thiên – Huế.

“Chúng tôi kỳ vọng Demeter gọi vốn thành công, thậm chí có thể tiến tới vòng Series B, Series C để khi có đủ nguồn lực, nền tảng Demeter có thể được ứng dụng không chỉ ở thị trường Việt Nam mà còn mở rộng ra các nước như Lào, Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Indonesia – những quốc gia có nền nông nghiệp mang nhiều nét tương đồng với Việt Nam” – Nguyễn Đức Máy nói về những kỳ vọng gửi gắm vào Demeter.

Một đế chế thành công được tạo nên từ những nhà lãnh đạo vĩ đại. Và những phẩm chất này sẽ tạo nên một nhà lãnh đạo kiệt xuất đó.

Có nhiều con đường dẫn đến thành công, và với Richard Branson – người sáng lập tập đoàn Virgin – con đường đến với danh vọng của ông cũng khá độc đáo mà chắc chắn rằng bạn sẽ không thể tìm thấy chúng ở trường kinh doanh.

Richard Branson đã thành lập hơn 100 công ty kể từ khi khởi nghiệp với công ty băng đĩa Virgin năm 1970. Ông là tỷ phú sở hữu 8 công ty trị giá hàng tỷ đô la ở 8 lĩnh vực khác nhau. Thành công và sự nhiệt huyết của ông, các doanh nhân có thể học hỏi rất nhiều thứ từ Richard Branson.

Một trong những bài học quan trọng nhất là cách ông đối xử với những người trong “gia đình Virgin”. Theo Branson, “rất nhiều người nghĩ rằng doanh nhân là người làm mọi thứ một mình, vượt qua mọi thử thách và biến những ý tưởng thành thành tựu một cách cá nhân”, đó là điều không chính xác. Hầu như không doanh nhân nào có thể đạt được thành tựu mà không có sự giúp đỡ của người khác. Để thành công trên thương trường, bạn cần kết nối, cộng tác với người khác. Trong quá trình đó, đừng bao giờ mắc phải những sai lầm mà Richard Branson liệt kê dưới đây.

1. Khẳng định: Tôi là ông chủ

Trong cuốn sách Là một thành viên của Virgin: Những bí mật trường kinh doanh không dạy bạn, Branson đã nhấn mạnh rằng, “thể hiện mình là ông chủ” không phải là tính cách một người lãnh đạo nên có. Branson tin rằng, một ông chủ đơn thuần chỉ là người đưa ra mệnh lệnh, còn lãnh đạo thực sự là người tổ chức, tạo động lực và truyền cảm hứng cho người khác.

2. Quá nghiêm khắc với sự sáng tạo tự do

“Nếu bạn để cho nhân viên tự do sáng tạo, hãy đồng hành với ý tưởng của họ. Nếu ai đó chia sẻ với bạn ý tưởng kinh doanh, tại sao không yêu cầu họ cùng khởi nghiệp? Trong những năm qua, nhiều ý tưởng của nhân viên đã là nền tảng cho việc thành lập công ty mới. Điều này giúp Virgin bước vào thị trường mới và thường là thành công. Công ty của bạn hoạt động như một bàn đạp cho các nhân viên có hoài bão chứ không phải một chiếc lồng kìm hãm họ”, ông chủ hãng Virgin chia sẻ.

Sự tự do sáng tạo sẽ đem lại những kết quả không ngờ. Những đo là sau khi bạn hiểu được mục tiêu chung và văn hóa của tổ chức. Những ý tưởng và quyết định cần dựa trên cơ sở đó. Khi bạn được tự do thực hiện những thứ bạn tin tưởng, bạn sẽ dành mọi tâm huyết để đạt được kết quả tốt nhất.

3. Để các vấn đề diễn biến phức tạp

Đừng bao giờ để các vấn đề với đối tác hay các thành viên trong nhóm đi quá xa. Luôn giải quyết các vấn đề triệt để trước khi nó trở thành mâu thuẫn. Gửi tin nhắn hay email không phải là cách tốt để xử lý các tình huống. Branson tin rằng, bạn nên dành thời gian để gọi điện thoại hoặc thảo luận trực tiếp để giải quyết các vấn đề.

4. Khiến các thành viên trong team không thoải mái

Branson thường xuyên nhắc lại rằng, đừng quá nghiêm túc, hãy tạo ra một nền văn hóa vui vẻ. Khi bạn bắt đầu làm việc với đam mê, thực hiện mọi việc một cách vui vẻ, khuyến khích mọi người tạo ra không khí vui vẻ ở nơi làm việc, mọi công việc sẽ được thực hiện suôn sẻ và hiệu quả nhiều.

5. Trốn trách nhiệm

Khi Virgin Atlantic thực hiện chuyến bay đầu tiên năm 1984, máy bay đã phải hạ cánh khẩn cấp vì động cơ nổ. Vài ngày sau, ngân hàng đã đến nhà của Branson và thông báo ông phải thanh toán khoản nợ ngân hàng. Ban đầu, Branson đã cố tìm kiếm 1 ai đó để đổ lỗi cho sự thất bại. Nhưng sau đó, ông đã nhận ra rằng, với tư cách là người lãnh đạo, ông phải là người giải quyết vấn đề. Thay vì trốn tránh, cũng như Branson đã làm, người đứng đầu một nhóm phải chấp nhận trách nhiệm, tìm kiếm giải pháp cho vấn đề của tổ chức.

6. Bỏ lỡ những cuộc tranh luận

Trong gần 50 năm kinh doanh, Richard Branson hiểu rằng, những cuộc tranh luận về chiến lược, định hướng rất quan trọng đối với một doanh nghiệp. Vì vậy, ông luôn khuyến khích các đồng sự, nhân viên đặt ra vấn đề và tranh luận với ông cho tới khi tìm ra giải pháp phù hợp.

“Bạn buộc phải có những bất đồng với đối tác và các thành viên trong nhóm. Đừng tránh những cuộc thảo luận, dù nó có gay gắt hay mâu thuẫn quyết liệt. Những cuộc tranh luận là cơ hội để mỗi bên nói lên ý kiến của mình và thách thức lẫn nhau, từ đó tìm ra giải pháp tối ưu.

7. Lãnh đạo là người vô hình trong tổ chức

Bạn có thể thường xuyên gặp Richard Branson ở bên ngoài. Ông đã thiết kế công việc kinh doanh của mình linh hoạt để có thể đi ra ngoài với một chiếc máy tính xách tay mà vẫn đáp ứng được công việc. Ông luôn lắng nghe ý kiến của nhân viên và các khách hàng. Ông luôn biết cách làm cho họ hài lòng.

Thay vì ngồi cả ngày ở văn phòng, một lãnh đạo cần đi ra ngoài, xem xét thị trường và mọi thứ đang chuyển động. Đó là cách để một lãnh đạo có thể thu thập ý tưởng kinh doanh từ những người có giá trị thực sự.

Những đối tác có thể biến mất. Nhân viên có thể bỏ việc. Đó là một phần của thế giới kinh doanh. Điều đó không có nghĩa là mọi thứ phải kết thúc bằng những điều xấu. Hãy nhớ rằng, Branson đã từng trang điểm, mặc đồng phục của nữ tiếp viên vì thua cược với một đối thủ từng là nhân viên của Virgin.

Một trong những thứ mà startup cần làm nếu muốn mua thời gian và làm chậm quá trình sao chép của thị trường là phải biết tạo ra những “rào cản cạnh tranh” cho mô hình kinh doanh của mình mà thuật ngữ chuyên môn gọi là “entry barriers”.

Nhà sáng lập Phở 24 – Lý Quí Trung

Mấy năm quay lại Sài Gòn thấy nhiều thay đổi.

Đập vô mắt là các toà nhà mới, các khu căn hộ cao cấp mọc lên khắp nơi. Saigon Pearl danh giá ngày nào bây giờ chỉ là bóng mờ so với những dự án trùng trùng điệp điệp ngay kế bên.

Đặc biệt là thị trường F&B (Food & Beverage), chưa bao giờ thấy phát triển ồ ạt, dày đặc như vậy. Đi đâu cũng thấy hàng quán muôn màu muôn vẻ. Nổi bật nhất là các nhà hàng, cà phê cao cấp, đầu tư bài bản từ trong ra ngoài, có tiệm đầu tư một vài triệu USD như chơi. Nói chung trình độ nghề “làm dâu trăm họ” ở Sài Gòn bây giờ đã lên một đẳng cấp khác.

Người hưởng lợi đầu tiên phải kể đến là người tiêu dùng, chưa bao giờ mà thực khách có một sự chọn lựa phong phú và chất lượng như vậy.

Người hưởng lợi kế tiếp chắc chắn là giới chủ nhà, những người có mặt bằng cho thuê – còn gì bằng khi cung vượt cầu. Nghe nói có những mặt bằng đắc địa tiền thuê nhà có khi lên đến mấy chục ngàn USD, không thua gì các thành phố phát triển nhất nhì thế giới.

Chỉ có mấy em khởi nghiệp còn non trẻ mê ngành ẩm thực này là phải coi chừng. Vì không khéo là bước thẳng vào một đại dương đã nhuộm màu đỏ choé. Tiệm cơm, tiệm phở, tiệm mì, tiệm bún gì cũng xâu xé đúng một người khách. Cà phê cũng vậy, đủ loại, đủ hình thức nhưng cũng nhắm vô bấy nhiêu đấy khách thôi. Một vài chuỗi lên ngôi nhưng biết bao nhiêu tên tuổi nhỏ âm thầm thay bảng hiệu.

Cạnh tranh vô cùng gay gắt. Muốn tránh “đại dương đỏ” thì phải vào “đại dương xanh” nơi chưa có đối thủ cạnh tranh trực tiếp. Nhưng nghĩ ra một mô hình kinh doanh mới đâu phải dễ, chưa kể vừa trình làng cái mới đã bị thị trường “copy” liền tức khắc, nên xanh cũng thành đỏ trong chốc lát!

Một trong những thứ mà nhà khởi nghiệp cần làm nếu muốn mua thời gian, làm chậm trễ quá trình sao chép của thị trường là phải tạo ra những “rào cản cạnh tranh” cho mô hình kinh doanh của mình mà thuật ngữ chuyên môn gọi là “entry barriers”.

Càng nhiều rào cản cạnh tranh càng tốt. Và, rào cản càng lớn, càng phức tạp thì đối thủ cạnh tranh càng khó sao chép. Mô hình “nước mía siêu sạch” trước đây là một ví dụ của mô hình kinh doanh không có rào cản cạnh tranh đáng kể, vì cơ bản ai cũng có thể đặt mua cái máy ép mía và cho nhân viên của mình đeo găng tay đàng hoàng.

Có người thắc mắc vậy chẳng hay mô hình kinh doanh của mình là độc nhất vô nhị nhưng lại quá đơn giản thì phải làm sao? Chẳng lẽ không khởi nghiệp được?

Câu trả lời là, tốt quá cứ làm, nhưng không thể làm chuỗi, làm lớn được, vì rủi ro quá lớn. Nếu muốn làm lớn thì không có cách gì khác – phải tìm cách tạo ra một vài rào cản cạnh tranh. Phải tìm cách “phức tạp hoá” những thứ đơn giản!

Hamburger thì ai cũng biết làm nhưng để làm được cái mùi hamburger của McDonald’s thì không phải dễ vì các thành phần bên trong chiếc bánh được sản xuất riêng cho McDonald’s. Và, dĩ nhiên kích thước cửa hàng, vị trí cửa hàng, vốn đầu tư vào cửa hàng và biết bao nhiêu thứ khác đã làm cho thị trường sao chép phải chùn bước. Vẫn bị copy nhưng ít, khó.

Nói về rào cản cạnh tranh thì có thể nói cả ngày. Còn rất nhiều cách thức khác mà người chủ mô hình kinh doanh có thể làm để gây khó khăn cho những ai muốn sao chép nhưng phải nói có một thứ mà tôi luôn tâm đắc, đó là thương hiệu. Thương hiệu khó sao chép nhất, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.

Nhưng ngặt nỗi muốn “có thương hiệu” thì phải tồn tại và vượt qua vấn nạn sao chép trước cái đã! Khó quá!

Ngay cả khi đã có thương hiệu rồi thì còn một thứ nặng ký khác nữa phải vượt qua, đó là làm sao duy trì được phong độ một cách bền vững. Nghĩa là làm sao tiếp tục có lãi, gia tăng lợi nhuận tỷ lệ thuận với số lượng cửa hàng mở ra – chứ không phải tỷ lệ nghịch.

Vì mục tiêu cuối cùng của kinh doanh là phải có lãi. Nếu không thì tất cả sẽ trở thành vô nghĩa.

Đây là những kỹ năng được đúc kết trong hơn 50 năm làm doanh nhân và trở thành tỷ phú của Richard Branson.

Kể từ khi bỏ học năm 16 tuổi để bắt đầu kinh doanh, tỷ phú Richard Branson đã giám sát hàng trăm công ty. Trên con đường đó, ông gặp gỡ hàng trăm doanh nhân, nhà lãnh đạo xuất sắc.

“Không có hai doanh nhân nào thành công như nhau”, nhà sáng lập Virgin Group viết trên blog, “thực tế, chính nhờ cá tính và cách suy nghĩ riêng biệt đã giúp họ đạt được thành công”.

Và đây là 5 kỹ năng tạo nên thành công của một doanh nhân, được đúc kết trong hơn 50 năm làm doanh nhân của Richard Branson.

Họ chấp nhận rủi ro có tính toán

“Những người may mắn nhất trong thương trường là những người đã chuẩn bị để đón nhận những rủi ro lớn nhất”, Branson viết, “chúng ta có thể tạo ra may mắn cho chính mình bằng cách chấp nhận những rủi ro cần thiết để mở cánh cửa đón nhận cơ hội, tiến bộ và thành công”.

Mark Zuckerberg kể lại: “Đồng sáng lập Peter Thiel là người đã nói với tôi một trích dẫn hết sức súc tích rằng trong một thế giới đang thay đổi một cách nhanh chóng, nguy cơ lớn nhất mà bạn phải đối mặt đó là không có bất cứ rủi ro nào nữa. Tôi nghĩ rằng đó là sự thật”.

Họ biết ơn sự thất bại

“Không ai có được mọi thứ ngay trong lần đầu tiên. Kinh doanh giống như một bàn cờ vua khổng lồ – nơi bạn học được nhanh hơn từ chính những lỗi lầm của mình. Doanh nhân thành công không sợ thất bại, họ học từ nó và tiến lên”, tỷ phú viết.

Ông cũng không phải tỷ phú duy nhất “ghi công” cho sự thất bại. Spanx – founder Sara Blakely đã “nếm trải” đủ nhiều những thăng trầm trong kinh doanh để nói rằng thất bại chính là bí quyết mang đến sự thành công cho cô.

Họ nghĩ lớn

Branson cho biết: “Khi chúng tôi bắt đầu xây dựng Virgin, tôi không hề nhìn thấy nó sẽ kết thúc như thế nào, dù chỉ là một chút. Tôi nhìn thấy đó là sự bắt đầu của một loạt các dịch vụ”. Vì thế, “những doanh nhân thành công cần có những ý tưởng lớn và chắp cánh cho nó bay lên”.

Họ xây dựng một team mạnh và giao nhiệm vụ một cách hiệu quả

“Đó là một câu chuyện cổ tích khi nghĩ rằng một mình bạn có thể làm mọi thứ. Để mang đến thành công cho doanh nghiệp, bạn hãy trao những công việc mà bạn không thể làm tốt cho người xứng đáng và đủ khả năng”, tỷ phú chia sẻ.

Ông chủ Facebook cũng đồng ý khi chia sẻ quan điểm: “Không ai làm được việc một mình. Khi bạn nhìn những thứ lớn nhất được thực hiện trên thế giới, chúng đều không được làm ra bởi một người. Vì thế, bạn sẽ phải cần có một team”.

Họ có kỹ năng giao tiếp xuất sắc

“Sự giao tiếp làm cho thế giới vận hành. Nó tạo điều kiện để kết nối con người và cho phép chúng ta học, lớn lên và tiến bộ”, Branson viết.

Giao tiếp hiệu quả đòi hỏi nhiều hơn việc bạn trở thành người có thể nói chuyện. Để giao tiếp trong thế giới kinh doanh, bạn cần nghe nhiều hơn nói. Sau tất cả, “nếu bạn không lắng nghe, bạn đang bỏ lỡ rất nhiều thứ”.