Với việc bán lẻ đa kênh sẽ trở thành xu thế tất yếu của ngành bán lẻ lẫn thương mại điện tử trong tương lai, Tiki đang đứng trước nhiều thách thức lớn, mà nếu không giải quyết tốt, họ có thể đánh mất vị thế hiện tại.

CEO Tiki – Trần Ngọc Thái Sơn

Theo chia sẻ của CEO Tiki Trần Ngọc Thái Sơn, để cấu thành một hệ thống bán lẻ đa kênh tốt các doanh nghiệp buộc phải có 2 phần: nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) online mạnh cộng với chuỗi cửa hàng offline rộng khắp.

Tuy nhiên, phần 2 của Tiki là một mảng trống, không kể các nhà kho ở các tỉnh thành. Trong khi đó, hiện nay việc xây dựng chuỗi cửa hàng dường như là nhiệm vụ bất khả thi của Tiki.

Tiki không đủ tài lực, nhân sự để làm chuyện đó vì hiện tại, về tài chính, họ vẫn phải gồng mình nhằm thực hiện mục tiêu tối thượng: chiếm lĩnh thị trường TMĐT Việt Nam.

Trong Chương trình CEO và Công nghệ mới đây, nhà sáng lập kiêm CEO Tiki, ông Trần Ngọc Thái Sơn cho biết, để giải quyết nhiệm vụ xây dựng chuỗi cửa hàng offline, công ty đang có ý định hợp tác với tất cả doanh nghiệp cũng như nhà bán lẻ nhỏ – vừa tại Việt Nam và cả thế giới, tận dụng hệ thống cửa hàng về hệ thống phân phối offline của họ.

Ông Trần Ngọc Thái Sơn cho rằng, bí quyết sống còn của Tiki ở năm 2018 và trong tương lai chắc chắn là hợp tác. Nếu được, nên chọn đối tác càng lớn càng tốt, vì có như thế mình mới có thể học tập những điều tốt nhất cũng như tạo cho mình áp lực lớn nhất, dù có thể hơi “ngợp” nhưng sẽ giúp chúng ta nhanh chóng lớn mạnh.

Ông có thể vẽ phác thảo một bức tranh về người tiêu dùng và xu hướng TMĐT chính trong năm nay?

Nói rằng tất cả mọi người đều chuyển sang mua online mà bỏ offline là không đúng. Hiện tại, TMĐT chỉ chiếm 3% trong ngành bán lẻ ở Việt Nam, trong tương lai chắc chắn sẽ lên 10 đến 15%.

Trong khảo sát gần nhất, Google cho biết, TMĐT ở Việt Nam phát triển nhanh hơn họ nghĩ. Họ nghĩ, TMĐT ở Việt Nam trong thời gian gần đây sẽ tăng 35%, tức là gấp 3 đến 4 lần bán lẻ truyền thống, nhưng chúng ta tăng tới 40 đến 45%. Thế nên, sự chuyển dịch từ offline lên mua online là không thể tránh khỏi.

Tuy nhiên, mình không lên kỳ vọng đó chuyển ngược lại, tức 97% online, 3% offline, điều đó sẽ không xảy ra và nó phi lý. Xu hướng bây giờ là sự kết hợp hài hòa không biên giới giữ online và offline, omni channel – bán lẻ đa kênh. Tôi tin đây sẽ là xu hướng của tương lai.

Có những thứ khách hàng tìm kiếm trên online nhưng mua offline, có những thứ họ coi ở offline và mua online. Thế nên, Tiki đang rất muốn hợp tác với các chuỗi bán lẻ, doanh nghiệp, các thương hiệu, vì tốt cho cả hai.

Hợp tác chính là kim chỉ nam hành động của Tiki trong năm 2018 và tương lai. Theo tôi: Nếu không hợp tác sẽ chết, vì đây đã là thời online – offline kết hợp. Ví dụ, khi “đánh cờ” với Alibaba, Tiki cần sự hậu thuẫn của các quốc gia và khu vực, nếu không muốn bị thôn tính.

Ông có thể nói rõ, đôi với doanh nghiệp hay các hệ thống bán lẻ khác sẽ được lợi ích cụ thể như thế nào trong quá trình hợp tác này?

Năm 2017, Tiki đã mở ra một sân chơi cho các doanh nghiệp, đặc biệt là thương hiệu vừa và nhỏ, để các thương hiệu tự bán trên Tiki, tận dụng lượng traffic lớn của Tiki. Điểm khác biệt ở đây, Tiki sẽ là người trực tiếp quản lý chất lượng tất cả những mặt hàng có mặt trên chợ – marketplace.

Các doanh nghiệp khi đưa hàng lên đây có thể chủ động phối hợp với Tiki làm makerting, đẩy mạnh việc bán hàng, nhưng chất lượng vẫn phải được kiểm soát bởi hệ thống chuỗi cung ứng – supply chain của Tiki. Hàng phải về kho của Tiki, giao hàng là Tiki, nhận tiền là Tiki. Làm sao để cuối cùng khách hàng của Tiki nhận được hàng, dịch vụ đổi trả tốt và hàng hóa chất lượng.

Hơi khác với các công ty bán lẻ truyền thống, ưu tiên của Tiki luôn đến từ khách hàng. Sản phẩm nào được khách hàng yêu thích nhiều nhất sẽ được ưu ái nhiều nhất. Không phải nhà cung cấp cứ trả tiền là được khuyến mãi. Hiện tại, Tiki không có chính sách trả tiền để được khuyến mãi, chỉ cần hàng của bạn được đánh giá cao, review tốt, Tiki sẽ hỗ trợ nhiều.

Với dịch vụ logistic tốt của mình, Tiki sẽ giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa san bằng khoảng cách với các ông lớn. Việc giao hàng chính là một điểm yếu của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, vì họ không có được hệ thống phân phối sâu rộng trên khắp cả nước.

Họ chỉ cần để hàng trong kho của Tiki, sẽ được miễn phí giao hàng trong 2 giờ, vốn là điều mà rất hiếm doanh nghiệp lớn làm được. Khách hàng và doanh nghiệp đều được hưởng lợi, Tiki chỉ lấy một phần phí rất nhỏ, chỉ vài phần trăm khi giao dịch thành công, giao được hàng và lấy được tiền.

Ông có thể nói rõ hơn về dự án Thành phố Tết hợp tác với Google? Vì sao Google chọn Tiki thay vì các công ty TMĐT khác? Ông đã “dụ” Google bằng cách nào?

Thực ra tôi chẳng dụ gì hết. Google sẽ chọn ra một đơn vị mà họ tin rằng, đơn vị đó có dịch vụ logistic tốt. Mơ ước của Google là làm sao mọi người dùng internet nhiều hơn.

Người ta sử dụng internet nội dung càng nhiều, thì giao dịch càng cao, Google càng có lợi, nên họ sẽ là những thứ cần thiết để đẩy mạnh chuyện đó. Bên cạnh đó, những nhãn hàng toàn cầu cũng cần những đối tác nội địa, hiểu người Việt để làm sao họ có thể bán được hàng nhiều nhất. Đó là quan hệ win – win giữa 3 bên: nhãn hàng – Google – đơn vị TMĐT nội địa là Tiki.

Việc được Google chọn không phải là thành công trong một đêm, mà là việc Tiki đã xây dựng thương hiệu trong 7 năm, phát triển dịch vụ giao hàng trong suốt 7 đến 8 năm vừa qua. Và đó là cái mà Google nhìn thấy.

Thực ra, đây là dự án đầu tiên mà Google làm ở Việt Nam và họ cũng chưa biết thành công, thất bại. Mình cũng vậy, vẫn sẵn sàng làm vì luôn muốn thử những cái mới. Cái này không phải là ai dụ ai hết, mà cả hai bên đều tự nguyện.

Năm nay, Tiki kết hợp với Google làm Thành phố Tết, còn mấy năm trước làm với Facebook. Facebook có Facebook store. Cứ mỗi năm, Tiki sẽ cử nhân viên của mình qua trụ sở Facebook, mình học cách xây dựng hệ thống dữ liệu khách hàng – build customer database, đây là một dự án lớn của Tiki, để hiểu khách hàng hơn, giúp họ có sự lựa chọn đúng đắn.

Quan niệm của Tiki là phải hợp tác, nhất là với những công ty giải nhất thế giới vì đây là thời đại toàn cầu hóa. Mình không thể ở nhà tự làm, trên thế giới có nhiều người giỏi và công ty giỏi để mình đến hợp tác. Hợp tác càng nhiều càng tốt, với tất cả các đối tác ở Việt Nam cũng như toàn thế giới.

Một trong những chiến lược quan trọng nhất cho nữ doanh nhân là “Hãy nghĩ lớn hơn!”.

Đó cũng là tựa đề cuốn sách vừa được phát hành hồi tháng 8/2017 của tác giả Michael W. Sonnenfeldt – doanh nhân người Mỹ, nhà hoạt động chính trị, nhà sáng lập và Chủ tịch Tiger 21 (một cộng đồng với hơn 500 doanh nhân và nhà đầu tư, đang quản lý khối tài sản cá nhân lên đến 50 tỷ USD).

Cuốn Think Bigger: And 39 Other Winning Strategies from Successful Entrepreneurs (tạm dịch: Nghĩ lớn hơn: Và 39 chiến lược chiến thắng khác từ các doanh nhân thành công) của Sonnenfeldt đặc biệt hữu ích cho bất kỳ người nào mong muốn khởi sự kinh doanh.

Một trong những doanh nhân được mô tả trong cuốn sách này là Linda Abraham, 55 tuổi, người trở thành nhà đồng sáng lập 2 doanh nghiệp sau khi bắt đầu sự nghiệp tại Procter & Gamble. Hiện bà là nhà đầu tư thiên thần và thành viên hội đồng của nhiều startup, chẳng hạn như giữ vai trò Phó chủ tịch của Công ty phần mềm Upskill.

Có thể nói, Think Bigger cực kỳ hữu ích cho phụ nữ vì theo Sonnenfeldt, doanh nhân nữ thường gặp những trở ngại mà các doanh nhân nam không gặp. “Bất kỳ ai cũng gặp khó khăn khi gầy dựng nên một công ty từ con số 0 khi chỉ có mỗi ý tưởng, nhưng các nữ doanh nhân tôi biết thường xuyên bị đánh giá thấp một cách định kiến. Chỉ có duy nhất một cách lý giải cho tình trạng này, đó là sự phân biệt giới tính”, ông viết.

Mặc dù vậy, Sonnenfeldt cũng cho rằng các nữ doanh nhân có những lợi thế mà các đồng nghiệp nam của họ không có. “Nhiều sự thành công trong kinh doanh phụ thuộc vào sự tinh tế, thấu hiểu con người và kỹ năng lãnh đạo tập thể. Đây là những điểm mạnh của nữ giới”, ông nói với Forbes.

Michael W. Sonnenfeldt và cuốn sách Think Bigger của ông

Sau đây là những chiến lược thành công cho nữ doanh nhân, được đúc rút từ cuốn Think Bigger và từ cuộc phỏng vấn của Forbes với tác giả Sonnenfeldt và Linda Abraham:

1. Tìm kiếm các cố vấn

“Điều đã cứu giúp tôi hết lần này đến lần khác không phải là kiến thức của tôi, mà là sự thông thái của người khác – những người đã trải qua thứ tương tự với thứ tôi đang phải lần đầu tiên vật lộn, đặc biệt là với những góc nhìn, những kinh nghiệm mà họ đã tích cóp được sau nhiều năm chinh chiến”, Sonnenfeldt viết.

2. Đôi khi nên nhìn đời qua lăng kính màu hồng

“Những doanh nhân thành công có nhiều điểm chung: tính kỷ luật, lòng can đảm, sẵn sàng chấp nhận rủi ro… Nhưng tôi dám cược rằng những người thành công nhất trong số chúng ta có xu hướng thể hiện những tính cách đó với mức độ cao hơn thậm chí đến 8 lần. Họ có một tinh thần lạc quan mà có thể bị các nhà tâm lý học cho là “hoang tưởng”, Sonnenfeldt viết, “Để vượt qua những nỗi hoài nghi và chướng ngại, hầu hết doanh nhân đều cần sự can đảm và một mức độ lạc quan gần như hoang tưởng”.

3. Đừng đi một mình

Sonnenfeldt tin chắc rằng những doanh nhân giỏi nhất đều phải nhận sự giúp đỡ từ người khác. “Những “điểm mù” của bạn là gì?”, ông đặt câu hỏi. “Nếu không tìm được câu trả lời (hoặc tin rằng mình không có “điểm mù”), bạn cần phải tập hợp các thành viên ban điều hành lại để giúp đánh giá xem bạn đang quản lý doanh nghiệp, tiền bạc và cuộc sống cá nhân đã tốt hay chưa”.

4. Tò mò

“Vâng, các doanh  nhân cần ý tưởng, cần đam mê, và họ cần sự tự tin, lòng can đảm để duy trì sự hoạt động của công ty”, Sonnenfeldt viết. “Nhưng để công ty phát triển và mạnh hơn các đối thủ cạnh tranh, để giữ chân người mua hàng, và dĩ nhiên là để gầy dựng tiếp một doanh nghiệp thứ hai hoặc thứ ba, thứ tư… như các thành viên trong Tiger 21, bạn phải tưởng tượng xem làm thế nào có thể phục vụ khách hàng tốt hơn nữa, có thêm những khách hàng mới, sản phẩm mới và thậm chí là những danh mục sản phẩm mới, mô hình kinh doanh mới”.

Sonnenfeldt gợi ý bắt đầu bằng việc “tự hỏi chính mình một số câu hỏi khó về công ty, tương lai của nó và tương lai những khách hàng của bạn. Họ có cần điều gì mà bạn chưa cung cấp? Làm thế nào thúc đẩy công ty bạn lên một tầm cao mới? Bạn có cần thay đổi mô hình kinh doanh? Bạn có cần sự giúp đỡ của ai đó?”.

Abraham cho biết, khi đang cân nhắc về việc hậu thuẫn cho một startup, bà thường tìm kiếm ở họ một sự thấu hiểu thị trường sâu sắc về sản phẩm/dịch vụ của mình. “Nhiều người thường có cái nhìn ngây thơ về nhu cầu của thị trường cho ý tưởng của họ, Abraham nói, “Bạn phải có một tầm nhìn toàn cảnh về một “bức tranh lớn”, nhưng bạn cũng phải biết hiện tại cần làm thế nào để đạt được mục tiêu”.

5. Chi tiêu dưới mức nhu cầu

“Nhiều doanh nhân tôi biết nhận xét rằng sự tiết kiệm đóng vai trò lớn trong thành công của họ không kém gì những ý tưởng và kỹ năng kinh doanh, giúp họ có được số vốn cần thiết vào đúng thời điểm cần mở rộng kinh doanh và đầu tư vào các ý tưởng khác”, Sonnenfeldt viết, “Phần lớn đều nói rằng trong suốt những năm xây dựng cơ đồ (khoảng độ tuổi 20, 30, và thường trong suốt những năm ở độ tuổi 40, 50), họ chi tiêu ít hơn 50% thu nhập, và dùng số tiền còn lại để tiết kiệm hoặc tái đầu tư”.

6. Khi cần huy động tiền, đừng nhờ vả gia đình và bạn bè

Abraham nhận định, rào cản lớn nhất cho các nữ doanh nhân là huy động vốn. Và nói về vấn đề này, bí quyết của Sonnenfeldt là: “Những người trong độ tuổi 50 – 60 nên cố gắng huy động vốn một cách chuyên nghiệp, vì nếu bạn có một ý tưởng hay và khả thi, những nhà đầu tư, chuyên gia giỏi sẽ giúp xác nhận nó và đưa ra một mức giá hợp lý”.

“Khi tìm nguồn tài chính để bắt đầu một doanh nghiệp, đừng sử dụng nguồn vốn nhỏ lẻ từ gia đình và bạn bè, mà hãy sử dụng nguồn vốn lớn từ các nhà đầu tư chuyên nghiệp. Có thể bạn không huy động được quá nhiều vốn, nhưng đó chính là sự công nhận ban đầu về tiềm năng của ý tưởng, là sự phản hồi đầu tiên bạn nhận được trước khi quá muộn để quay đầu”, ông nói thêm.

7. Tham gia sâu sát tất cả quá trình startup của mình

“Hãy chú ý đến tất cả mọi khía cạnh, mọi phần việc trong quá trình khởi sự kinh doanh. Đừng ủy thác cho đến khi bạn thực sự biết cách làm thế nào để tự làm một phần việc nào đó”, Linda Abraham chia sẻ.

8. Đừng bỏ phí những kỹ năng mềm của mình

“Nếu bạn là một phụ nữ khởi sự một doanh nghiệp trong độ tuổi 50 hoặc hơn, và bạn còn là một người mẹ, rất nhiều kỹ năng làm cha mẹ có thể được “chuyển hóa” thành kỹ năng quản lý nhân viên để giúp họ thành công. Mỗi nhân viên đều có những thách thức riêng và điều bạn cần làm là giúp họ thể hiện tốt nhất khả năng của mình”, theo Abraham.