Trong giới đầu tư chứng khoán, có lẽ ai cũng biết huyền thoại Warren Buffett. Và như một lẽ tất yếu, khi Warren Buffett ngày càng lớn tuổi, giới truyền thông bắt đầu đi tìm những “Warren Buffett mới” – những người được dự đoán là sẽ tiếp nối được thành công của “Nhà tiên tri xứ Omaha”.

Thế nhưng trớ trêu thay, cho đến hiện tại, hầu hết những người được gọi là “Warren Buffett mới” đều nhận về những thất bại đau đớn ngay sau khi được nhận biệt danh này, giống như một lời nguyền. Lời khen “bạn sẽ là Warren Buffett tiếp theo” vô tình trở thành một thách thức mà không phải nhà đầu tư nào cũng có thể vượt qua.

Dưới đây là 2 trong số rất nhiều “Warren Buffett mới” như thế – những người mà thất bại của họ có thể mang về cho nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư theo trường phái đầu tư giá trị như Warren Buffett, những bài học thú vị.

Eddie Lampert

Khi còn học tại Đại học Yale, Eddie Lampert (tài sản ước tính 1,62 tỷ USD, theo Forbes) đã thể hiện mình là một sinh viên xuất sắc. Eddie Lampert có mối quan hệ thân thiết với người bạn cùng phòng Steven Mnuchin – Bộ trưởng Tài chính hiện tại của Mỹ.

Khi đi làm, Eddie Lampert cũng gặt hái những thành công nổi trội. Ở tuổi 25, ông đã bắt đầu gây quỹ phòng hộ của riêng mình và thu được lợi nhuận trung bình hằng năm lên tới 29%. Khách hàng của Eddie Lampert bao gồm những tỷ phú như David Geffen (tài sản khoảng 7,9 tỷ USD) hay Michael Dell (tài sản khoảng 23,9 tỷ USD)…

Sau khi thâu tóm phần lớn cổ phần của Kmart, Eddie Lampert sáp nhập Kmart vào tập đoàn bán lẻ Sears Holdings Corp. Sau hành động này, nhiều trang báo đã gọi Eddie Lampert là một Warren Buffett mới, thậm chí còn kỳ vọng ông sẽ sớm soán ngôi vị Nhà đầu tư số một thế giới của Warren Buffett.

Tuy nhiên, với áp lực biến Sears Holdings Corp thành một Berkshire Hathaway (công ty do Warren Buffett điều hành) tiếp theo, Eddie Lampert đã phạm phải rất nhiều sai lầm. Và chỉ 6 năm (2010 – 2016), Sears Holdings Corp đã lỗ tới 10,4 tỷ USD, trong đó riêng năm 2016 lỗ 2,2 tỷ USD (theo Investopedia).

Điều thực sự gây ngạc nhiên là trong một cuộc trả lời phỏng vấn năm 2005 với một nhóm sinh viên tại Đại học Kansas, Warren Buffett đã thấy trước viễn cảnh tệ hại này của Eddie Lampert, lý do đưa ra là Sears Holdings Corp thiếu lợi thế cạnh tranh bền vững.

Cụ thể, ngành bán lẻ ở Mỹ (nơi Sears Holdings Corp hoạt động) là một ngành kinh doanh mà Sears Holdings Corp rất khó tạo ra được một sự vươn mình như kỳ vọng. Bởi đối thủ trực tiếp của Eddie Lampert là 2 chuỗi cửa hàng có thị phần lớn nhất – Costco và Walmart – có thể cung cấp các giao dịch tốt hơn trong khi vẫn có thể chấp nhận hoạt động với mức lợi nhuận nhỏ hơn so với Sears và Kmart.

Bên cạnh đó, những cửa hàng cũ thường có khả năng giữ khách hàng của mình rất tốt, nên cơ hội để một nhà bán lẻ có thị phần thấp hơn có thể tạo ra điều kỳ diệu là rất nhỏ.

“Eddie là một người rất thông minh, nhưng đặt Kmart vào Sears lại là một sự gắn kết thiếu sức sống. Ngành bán lẻ ở Mỹ, về lâu dài, không phải là nơi có thể dễ dàng tạo nên những kỳ tích. Năm 1966, chúng tôi mua lại một phần của Hochschild Kohn’s (một chuỗi cửa hàng bách hóa tại Baltimore, bang Maryland, Mỹ). Thế nhưng chúng tôi nhanh chóng học được rằng về lâu dài, chúng tôi không thể là người chiến thắng trong lĩnh vực này. Chúng tôi đã bán nó vào khoảng năm 1970. Lĩnh vực này thực sự không đủ cơ hội để nhà đầu tư có thể phát triển tham vọng”, Warren Buffett chia sẻ.

Bill Ackman

Tại hội nghị Sohn năm 2015 – nơi quy tụ những quỹ đầu tư hàng đầu, Bill Ackman (tài sản ước tính 1,3 tỷ USD, theo Forbes) tuyên bố đã phát hiện ra Berkshire Hathaway mới, đó chính là nhà sản xuất dược phẩm Valeant Pharmaceuticals International (mã cổ phiếu VRX).

Quỹ đầu tư của Bill Ackman – Pershing Square Capital Management, sau đó đã mua lại cổ phần của Valeant, trị giá khoảng 3,3 tỷ USD, khi mà giá trung bình một cổ phiếu VRX lúc đó khoảng 196 USD (theo Investopedia.com)

Forbes sau đó không ngần ngại gọi Bill Ackman là “Baby Warren Buffett” (tiểu Warren Buffett). Thế nhưng sau khi Bill Ackman đầu tư vào Valeant Pharmaceuticals International, cổ phiếu công ty rớt giá thảm hại, hiện đang giao dịch ở mức 12 USD/cổ phiếu. Thậm chí có thời điểm, trung bình mỗi ngày Valeant Pharmaceuticals International mất hơn 7,7 triệu USD.

Sự sụt giảm giá trị của Valeant Pharmaceuticals International khiến trong năm 2016, quỹ đầu tư Pershing Square Capital Management mất 13,5% giá trị tài sản ròng, con số này vào năm 2015 lên đến 20,5% (theo Investopedia).

“Rõ ràng, hành động đầu tư của chúng tôi vào Valeant là một sai lầm rất lớn. Tính chất công việc và mô hình hoạt động của Valeant thường yêu cầu khả năng phân bổ vốn liên tục, nguồn lực đồng đều và khả năng thực hiện nhiều hoạt động đa dạng, với tần suất cao. Điều này đòi hỏi một mức độ phụ thuộc lớn của công ty vào các nhà quản lý. Và thật buồn là chúng tôi đã đánh giá sai khả năng của đội ngũ quản lý ở công ty này”, Bill Ackman thừa nhận.

“Rong biển hiện được 20% dân số thế giới tiêu thụ. Đây là thị trường vô cùng tiềm năng”. Nhờ nhận định đó mà Itthipat Peeradechapan – cha đẻ của thương hiệu Taokaenoi đã lọt top 50 người giàu nhất Thái Lan, với sản phẩm snack rong biển.

Itthipat Peeradechapan, còn được gọi là Tob, năm nay 32 tuổi và đang sở hữu khối tài sản trị giá 610 triệu đô la Mỹ. Thương hiệu Taokaenoi, nghĩa là “Ông chủ nhỏ”, được Tob thành lập từ năm 2004, khi Tob vừa bước sang tuổi 20. Sau hơn 10 năm xuất hiện trên thị trường, snack rong biển Taokaenoi đã đưa Tob từ một cậu ấm nghiện game và bỏ học trở thành tấm gương cho nhiều thế hệ doanh nhân trẻ xứ Chùa Vàng.

Những miếng rong biển khô giòn tan, tẩm vị tom yum hay wasabi đã giúp “ông chủ nhỏ” đứng thứ 44 trong danh sách 50 người giàu nhất Thái Lan năm 2017 do Forbes bình chọn. Hiện, thương hiệu của Tob chiếm hơn 60% thị phần snack rong biển ở Thái Lan. Doanh số của hãng thức ăn nhẹ này đạt mức 136 triệu USD trong năm 2016, tăng đến hơn 30%.

Kể từ lần đầu tiên phát hành trước công chúng (IPO) vào năm 2015, cổ phiếu của Taokaenoi đã tăng gấp 5 lần.

Khi “cậu ấm” kinh doanh

Năm 1997, khi cơn bão khủng hoảng tài chính châu Á đổ bộ vào thị trường, công ty xây dựng của bố Tob bị phá sản, buộc Tob, lúc đó còn là cậu ấm nghiện game, phải tập tành kinh doanh, bắt đầu bằng việc bán đồ ăn vặt trong trường học. Và vào năm nhất đại học, Tob đã bỏ học hẳn để kinh doanh nhằm đỡ gánh nặng tài chính cho gia đình.

Trong một lần đi hội chợ ẩm thực, Tob đã nảy ra ý tưởng bán hạt dẻ nướng. Gom góp được 7.200 USD tiền tiết kiệm, Tob sắm sửa trang thiết bị và đặt một ki-ốt bán hạt dẻ tại khu ăn uống trong một trung tâm thương mại. Tuy nhiên, không nhiều khách hàng để ý đến quầy hạt dẻ nướng của Tob. Giữa lúc Tob sắp sửa dẹp tiệm để đi làm phục vụ thì chàng thanh niên trẻ có cuộc gặp định mệnh với chuỗi siêu thị Tesco Lotus.

Tob nhớ lại: “Doanh số bán hàng nhảy vọt khi ki-ốt hạt dẻ của tôi được dời sang gần quầy thu ngân của siêu thị. Mấu chốt để giải quyết toàn bộ vấn đề phụ thuộc vào việc bạn có nắm được địa lợi hay không”.

Chẳng mấy chốc, quầy bán hạt dẻ của Tob đã có mặt tại 30 địa điểm khác nhau với 50 nhân viên cùng doanh thu hàng tháng vào khoảng 87.000 đô la. Tob nói: “Đó là khởi đầu không tệ với chàng thanh niên 19 tuổi như tôi”.

Ở tuổi 19, Tob từng kiếm gần 90 ngàn đô la mỗi tháng. Nguồn: Forbes

Thế nhưng, một thay đổi trong cung cách quản lý của Tesco Lotus đã dìm chết mô hình của Tob. Chuỗi siêu thị này muốn ki-ốt hạt dẻ nướng dời vào bãi giữ xe vì khói từ lò than khiến khách hàng khó chịu và làm đen trần nhà. Kết quả là, doanh số bán hàng lao dốc không phanh, buộc Tob phải kiếm đường kinh doanh khác.

Tái khởi nghiệp

Ngày nọ, Tob tình cờ tiếp cận với rong biển khô khi bạn gái mua tặng anh một bịch snack từ cửa hàng trong trường đại học. Chàng doanh nhân trẻ nhớ lại: “Snack rong biển đã khiến tôi yêu ngay từ cái… cắn đầu tiên”. Tob cảm nhận được cơ hội thành công lớn với sản phẩm này vì lúc đó nó đã khá phổ biến trong giới trẻ Thái nhưng chưa được sản xuất đại trà tại thị trường trong nước.

Nói là làm, Tob lân la tìm đến các chuyên gia thuộc đại học Kasetsart và mẹ để giúp tạo ra hương vị riêng cho sản phẩm. Tob kể: “Vị snack cay, mặn của Taokaenoi được dựa trên công thức của mẹ tôi”. Gom được 200.000 đô la từ việc thanh lý một số ki-ốt hạt dẻ, Tob mở nhà máy sản xuất snack rong biển vào năm 2006.

Wirode Tangwutthikaiwit, nhà sáng lập PAG Design, công ty chịu trách nhiệm thiết kế logo của Taokaenoi, nhớ lại ấn tượng ban đầu về Tob: “Cậu nhóc này khi ấy mới chỉ 19 tuổi mà đã có cái nhìn sâu sắc về con đường mình sẽ đi”.

Thoạt đầu, sản phẩm của Tob được ra mắt tại một cửa hàng 7-Eleven nhưng không mấy hút khách vì bị đặt ở những kệ thấp. Để khắc phục điều này, Tob thuyết phục người quản lý đưa những bịch snack rong biển ra gần quầy thu ngân. Thế là, chẳng mấy chốc, số lượng bán ra nhảy vọt. Và, vào năm 2008, doanh số bán ra của Taokaenoi đã cán mốc 30 triệu USD.

Năm 2008, doanh số bán ra của Taokaenoi đã cán mốc 30 triệu USD. Nguồn Wall Street Journal

Thành công của Taokaenoi cũng kéo theo sự xuất hiện và cạnh tranh đến từ những công ty như Masita cùng hàng loạt các đối thủ “ăn theo” khác. Thử thách lớn đến với Tob năm 2011, khi lũ lụt ở Thái Lan nhấn chìm toàn bộ nhà máy. Đến 3 tháng sau, Tob mới có thể khôi phục được dây chuyền sản xuất và kế hoạch IPO phải hoãn lại.

Chàng doanh nhân trẻ chiêm nghiệm: “Đối với ngành công nghiệp thực phẩm mà nói, nếu sản phẩm của bạn không được liên tục lên kệ, thì người tiêu dùng sẽ chọn cái khác”.

Và kế hoạch táo bạo

Về kế hoạch trong tương lai, Tob cho biết: “Điểm đến tiếp theo của Taokaenoi sẽ là Mỹ, thị trường snack lớn nhất thế giới”. Tại đây, cũng giống như ở Trung Quốc, Taokaenoi sẽ phải đối đầu với những đối thủ Hàn Quốc và Nhật Bản vốn đã thành danh từ trước. Hiện, Tob đang gấp rút nâng sản lượng hàng năm của Taokaenoi lên 12.000 tấn. Anh đã dùng 50% số tiền thu được từ 42 triệu USD khi IPO để lập một nhà máy mới chuyên cho sản phẩm xuất khẩu.

Uraiwan Tantisuwannakul, chuyên viên phân tích tại công ty chứng khoán CIMB Thái Lan, chỉ ra rằng chính sách giảm thuế trong 8 năm dành cho Taokaenoi kết hợp cùng tăng năng suất và giảm chi phí sẽ tạo ra sức cạnh tranh mạnh mẽ cho sản phẩm này. Tuy nhiên, doanh nghiệp này cũng sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi giá nguyên liệu thô, do rong biển vốn không được trồng trong nước.

Dù Taokaenoi nhập rong biển từ Hàn Quốc, nhưng Tob khẳng định rằng sản phẩm của mình vẫn sẽ đảm bảo duy trì được “mức giá cạnh tranh”. Việc mở rộng năng suất và đẩy mạnh xuất khẩu là tối quan trọng để đạt mục tiêu gấp đôi doanh thu trong năm 2024. Tob kết luận: “Chúng ta cần thiết phải lớn mạnh hoặc sẽ chịu kết cục bị đào thải”.