Một đế chế thành công được tạo nên từ những nhà lãnh đạo vĩ đại. Và những phẩm chất này sẽ tạo nên một nhà lãnh đạo kiệt xuất đó.

Có nhiều con đường dẫn đến thành công, và với Richard Branson – người sáng lập tập đoàn Virgin – con đường đến với danh vọng của ông cũng khá độc đáo mà chắc chắn rằng bạn sẽ không thể tìm thấy chúng ở trường kinh doanh.

Richard Branson đã thành lập hơn 100 công ty kể từ khi khởi nghiệp với công ty băng đĩa Virgin năm 1970. Ông là tỷ phú sở hữu 8 công ty trị giá hàng tỷ đô la ở 8 lĩnh vực khác nhau. Thành công và sự nhiệt huyết của ông, các doanh nhân có thể học hỏi rất nhiều thứ từ Richard Branson.

Một trong những bài học quan trọng nhất là cách ông đối xử với những người trong “gia đình Virgin”. Theo Branson, “rất nhiều người nghĩ rằng doanh nhân là người làm mọi thứ một mình, vượt qua mọi thử thách và biến những ý tưởng thành thành tựu một cách cá nhân”, đó là điều không chính xác. Hầu như không doanh nhân nào có thể đạt được thành tựu mà không có sự giúp đỡ của người khác. Để thành công trên thương trường, bạn cần kết nối, cộng tác với người khác. Trong quá trình đó, đừng bao giờ mắc phải những sai lầm mà Richard Branson liệt kê dưới đây.

1. Khẳng định: Tôi là ông chủ

Trong cuốn sách Là một thành viên của Virgin: Những bí mật trường kinh doanh không dạy bạn, Branson đã nhấn mạnh rằng, “thể hiện mình là ông chủ” không phải là tính cách một người lãnh đạo nên có. Branson tin rằng, một ông chủ đơn thuần chỉ là người đưa ra mệnh lệnh, còn lãnh đạo thực sự là người tổ chức, tạo động lực và truyền cảm hứng cho người khác.

2. Quá nghiêm khắc với sự sáng tạo tự do

“Nếu bạn để cho nhân viên tự do sáng tạo, hãy đồng hành với ý tưởng của họ. Nếu ai đó chia sẻ với bạn ý tưởng kinh doanh, tại sao không yêu cầu họ cùng khởi nghiệp? Trong những năm qua, nhiều ý tưởng của nhân viên đã là nền tảng cho việc thành lập công ty mới. Điều này giúp Virgin bước vào thị trường mới và thường là thành công. Công ty của bạn hoạt động như một bàn đạp cho các nhân viên có hoài bão chứ không phải một chiếc lồng kìm hãm họ”, ông chủ hãng Virgin chia sẻ.

Sự tự do sáng tạo sẽ đem lại những kết quả không ngờ. Những đo là sau khi bạn hiểu được mục tiêu chung và văn hóa của tổ chức. Những ý tưởng và quyết định cần dựa trên cơ sở đó. Khi bạn được tự do thực hiện những thứ bạn tin tưởng, bạn sẽ dành mọi tâm huyết để đạt được kết quả tốt nhất.

3. Để các vấn đề diễn biến phức tạp

Đừng bao giờ để các vấn đề với đối tác hay các thành viên trong nhóm đi quá xa. Luôn giải quyết các vấn đề triệt để trước khi nó trở thành mâu thuẫn. Gửi tin nhắn hay email không phải là cách tốt để xử lý các tình huống. Branson tin rằng, bạn nên dành thời gian để gọi điện thoại hoặc thảo luận trực tiếp để giải quyết các vấn đề.

4. Khiến các thành viên trong team không thoải mái

Branson thường xuyên nhắc lại rằng, đừng quá nghiêm túc, hãy tạo ra một nền văn hóa vui vẻ. Khi bạn bắt đầu làm việc với đam mê, thực hiện mọi việc một cách vui vẻ, khuyến khích mọi người tạo ra không khí vui vẻ ở nơi làm việc, mọi công việc sẽ được thực hiện suôn sẻ và hiệu quả nhiều.

5. Trốn trách nhiệm

Khi Virgin Atlantic thực hiện chuyến bay đầu tiên năm 1984, máy bay đã phải hạ cánh khẩn cấp vì động cơ nổ. Vài ngày sau, ngân hàng đã đến nhà của Branson và thông báo ông phải thanh toán khoản nợ ngân hàng. Ban đầu, Branson đã cố tìm kiếm 1 ai đó để đổ lỗi cho sự thất bại. Nhưng sau đó, ông đã nhận ra rằng, với tư cách là người lãnh đạo, ông phải là người giải quyết vấn đề. Thay vì trốn tránh, cũng như Branson đã làm, người đứng đầu một nhóm phải chấp nhận trách nhiệm, tìm kiếm giải pháp cho vấn đề của tổ chức.

6. Bỏ lỡ những cuộc tranh luận

Trong gần 50 năm kinh doanh, Richard Branson hiểu rằng, những cuộc tranh luận về chiến lược, định hướng rất quan trọng đối với một doanh nghiệp. Vì vậy, ông luôn khuyến khích các đồng sự, nhân viên đặt ra vấn đề và tranh luận với ông cho tới khi tìm ra giải pháp phù hợp.

“Bạn buộc phải có những bất đồng với đối tác và các thành viên trong nhóm. Đừng tránh những cuộc thảo luận, dù nó có gay gắt hay mâu thuẫn quyết liệt. Những cuộc tranh luận là cơ hội để mỗi bên nói lên ý kiến của mình và thách thức lẫn nhau, từ đó tìm ra giải pháp tối ưu.

7. Lãnh đạo là người vô hình trong tổ chức

Bạn có thể thường xuyên gặp Richard Branson ở bên ngoài. Ông đã thiết kế công việc kinh doanh của mình linh hoạt để có thể đi ra ngoài với một chiếc máy tính xách tay mà vẫn đáp ứng được công việc. Ông luôn lắng nghe ý kiến của nhân viên và các khách hàng. Ông luôn biết cách làm cho họ hài lòng.

Thay vì ngồi cả ngày ở văn phòng, một lãnh đạo cần đi ra ngoài, xem xét thị trường và mọi thứ đang chuyển động. Đó là cách để một lãnh đạo có thể thu thập ý tưởng kinh doanh từ những người có giá trị thực sự.

Những đối tác có thể biến mất. Nhân viên có thể bỏ việc. Đó là một phần của thế giới kinh doanh. Điều đó không có nghĩa là mọi thứ phải kết thúc bằng những điều xấu. Hãy nhớ rằng, Branson đã từng trang điểm, mặc đồng phục của nữ tiếp viên vì thua cược với một đối thủ từng là nhân viên của Virgin.

Một trong những thứ mà startup cần làm nếu muốn mua thời gian và làm chậm quá trình sao chép của thị trường là phải biết tạo ra những “rào cản cạnh tranh” cho mô hình kinh doanh của mình mà thuật ngữ chuyên môn gọi là “entry barriers”.

Nhà sáng lập Phở 24 – Lý Quí Trung

Mấy năm quay lại Sài Gòn thấy nhiều thay đổi.

Đập vô mắt là các toà nhà mới, các khu căn hộ cao cấp mọc lên khắp nơi. Saigon Pearl danh giá ngày nào bây giờ chỉ là bóng mờ so với những dự án trùng trùng điệp điệp ngay kế bên.

Đặc biệt là thị trường F&B (Food & Beverage), chưa bao giờ thấy phát triển ồ ạt, dày đặc như vậy. Đi đâu cũng thấy hàng quán muôn màu muôn vẻ. Nổi bật nhất là các nhà hàng, cà phê cao cấp, đầu tư bài bản từ trong ra ngoài, có tiệm đầu tư một vài triệu USD như chơi. Nói chung trình độ nghề “làm dâu trăm họ” ở Sài Gòn bây giờ đã lên một đẳng cấp khác.

Người hưởng lợi đầu tiên phải kể đến là người tiêu dùng, chưa bao giờ mà thực khách có một sự chọn lựa phong phú và chất lượng như vậy.

Người hưởng lợi kế tiếp chắc chắn là giới chủ nhà, những người có mặt bằng cho thuê – còn gì bằng khi cung vượt cầu. Nghe nói có những mặt bằng đắc địa tiền thuê nhà có khi lên đến mấy chục ngàn USD, không thua gì các thành phố phát triển nhất nhì thế giới.

Chỉ có mấy em khởi nghiệp còn non trẻ mê ngành ẩm thực này là phải coi chừng. Vì không khéo là bước thẳng vào một đại dương đã nhuộm màu đỏ choé. Tiệm cơm, tiệm phở, tiệm mì, tiệm bún gì cũng xâu xé đúng một người khách. Cà phê cũng vậy, đủ loại, đủ hình thức nhưng cũng nhắm vô bấy nhiêu đấy khách thôi. Một vài chuỗi lên ngôi nhưng biết bao nhiêu tên tuổi nhỏ âm thầm thay bảng hiệu.

Cạnh tranh vô cùng gay gắt. Muốn tránh “đại dương đỏ” thì phải vào “đại dương xanh” nơi chưa có đối thủ cạnh tranh trực tiếp. Nhưng nghĩ ra một mô hình kinh doanh mới đâu phải dễ, chưa kể vừa trình làng cái mới đã bị thị trường “copy” liền tức khắc, nên xanh cũng thành đỏ trong chốc lát!

Một trong những thứ mà nhà khởi nghiệp cần làm nếu muốn mua thời gian, làm chậm trễ quá trình sao chép của thị trường là phải tạo ra những “rào cản cạnh tranh” cho mô hình kinh doanh của mình mà thuật ngữ chuyên môn gọi là “entry barriers”.

Càng nhiều rào cản cạnh tranh càng tốt. Và, rào cản càng lớn, càng phức tạp thì đối thủ cạnh tranh càng khó sao chép. Mô hình “nước mía siêu sạch” trước đây là một ví dụ của mô hình kinh doanh không có rào cản cạnh tranh đáng kể, vì cơ bản ai cũng có thể đặt mua cái máy ép mía và cho nhân viên của mình đeo găng tay đàng hoàng.

Có người thắc mắc vậy chẳng hay mô hình kinh doanh của mình là độc nhất vô nhị nhưng lại quá đơn giản thì phải làm sao? Chẳng lẽ không khởi nghiệp được?

Câu trả lời là, tốt quá cứ làm, nhưng không thể làm chuỗi, làm lớn được, vì rủi ro quá lớn. Nếu muốn làm lớn thì không có cách gì khác – phải tìm cách tạo ra một vài rào cản cạnh tranh. Phải tìm cách “phức tạp hoá” những thứ đơn giản!

Hamburger thì ai cũng biết làm nhưng để làm được cái mùi hamburger của McDonald’s thì không phải dễ vì các thành phần bên trong chiếc bánh được sản xuất riêng cho McDonald’s. Và, dĩ nhiên kích thước cửa hàng, vị trí cửa hàng, vốn đầu tư vào cửa hàng và biết bao nhiêu thứ khác đã làm cho thị trường sao chép phải chùn bước. Vẫn bị copy nhưng ít, khó.

Nói về rào cản cạnh tranh thì có thể nói cả ngày. Còn rất nhiều cách thức khác mà người chủ mô hình kinh doanh có thể làm để gây khó khăn cho những ai muốn sao chép nhưng phải nói có một thứ mà tôi luôn tâm đắc, đó là thương hiệu. Thương hiệu khó sao chép nhất, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.

Nhưng ngặt nỗi muốn “có thương hiệu” thì phải tồn tại và vượt qua vấn nạn sao chép trước cái đã! Khó quá!

Ngay cả khi đã có thương hiệu rồi thì còn một thứ nặng ký khác nữa phải vượt qua, đó là làm sao duy trì được phong độ một cách bền vững. Nghĩa là làm sao tiếp tục có lãi, gia tăng lợi nhuận tỷ lệ thuận với số lượng cửa hàng mở ra – chứ không phải tỷ lệ nghịch.

Vì mục tiêu cuối cùng của kinh doanh là phải có lãi. Nếu không thì tất cả sẽ trở thành vô nghĩa.

Đây là những kỹ năng được đúc kết trong hơn 50 năm làm doanh nhân và trở thành tỷ phú của Richard Branson.

Kể từ khi bỏ học năm 16 tuổi để bắt đầu kinh doanh, tỷ phú Richard Branson đã giám sát hàng trăm công ty. Trên con đường đó, ông gặp gỡ hàng trăm doanh nhân, nhà lãnh đạo xuất sắc.

“Không có hai doanh nhân nào thành công như nhau”, nhà sáng lập Virgin Group viết trên blog, “thực tế, chính nhờ cá tính và cách suy nghĩ riêng biệt đã giúp họ đạt được thành công”.

Và đây là 5 kỹ năng tạo nên thành công của một doanh nhân, được đúc kết trong hơn 50 năm làm doanh nhân của Richard Branson.

Họ chấp nhận rủi ro có tính toán

“Những người may mắn nhất trong thương trường là những người đã chuẩn bị để đón nhận những rủi ro lớn nhất”, Branson viết, “chúng ta có thể tạo ra may mắn cho chính mình bằng cách chấp nhận những rủi ro cần thiết để mở cánh cửa đón nhận cơ hội, tiến bộ và thành công”.

Mark Zuckerberg kể lại: “Đồng sáng lập Peter Thiel là người đã nói với tôi một trích dẫn hết sức súc tích rằng trong một thế giới đang thay đổi một cách nhanh chóng, nguy cơ lớn nhất mà bạn phải đối mặt đó là không có bất cứ rủi ro nào nữa. Tôi nghĩ rằng đó là sự thật”.

Họ biết ơn sự thất bại

“Không ai có được mọi thứ ngay trong lần đầu tiên. Kinh doanh giống như một bàn cờ vua khổng lồ – nơi bạn học được nhanh hơn từ chính những lỗi lầm của mình. Doanh nhân thành công không sợ thất bại, họ học từ nó và tiến lên”, tỷ phú viết.

Ông cũng không phải tỷ phú duy nhất “ghi công” cho sự thất bại. Spanx – founder Sara Blakely đã “nếm trải” đủ nhiều những thăng trầm trong kinh doanh để nói rằng thất bại chính là bí quyết mang đến sự thành công cho cô.

Họ nghĩ lớn

Branson cho biết: “Khi chúng tôi bắt đầu xây dựng Virgin, tôi không hề nhìn thấy nó sẽ kết thúc như thế nào, dù chỉ là một chút. Tôi nhìn thấy đó là sự bắt đầu của một loạt các dịch vụ”. Vì thế, “những doanh nhân thành công cần có những ý tưởng lớn và chắp cánh cho nó bay lên”.

Họ xây dựng một team mạnh và giao nhiệm vụ một cách hiệu quả

“Đó là một câu chuyện cổ tích khi nghĩ rằng một mình bạn có thể làm mọi thứ. Để mang đến thành công cho doanh nghiệp, bạn hãy trao những công việc mà bạn không thể làm tốt cho người xứng đáng và đủ khả năng”, tỷ phú chia sẻ.

Ông chủ Facebook cũng đồng ý khi chia sẻ quan điểm: “Không ai làm được việc một mình. Khi bạn nhìn những thứ lớn nhất được thực hiện trên thế giới, chúng đều không được làm ra bởi một người. Vì thế, bạn sẽ phải cần có một team”.

Họ có kỹ năng giao tiếp xuất sắc

“Sự giao tiếp làm cho thế giới vận hành. Nó tạo điều kiện để kết nối con người và cho phép chúng ta học, lớn lên và tiến bộ”, Branson viết.

Giao tiếp hiệu quả đòi hỏi nhiều hơn việc bạn trở thành người có thể nói chuyện. Để giao tiếp trong thế giới kinh doanh, bạn cần nghe nhiều hơn nói. Sau tất cả, “nếu bạn không lắng nghe, bạn đang bỏ lỡ rất nhiều thứ”.

Những gì sách dạy chúng ta cũng giống như lửa. Chúng ta lấy nó từ nhà hàng xóm, thắp nó trong nhà ta, đem nó truyền cho người khác và nó trở thành tài sản của tất cả mọi người – Voltaire

Đọc sách – thói quen số một được những người giàu có khuyên áp dụng. Ảnh: Times Higher Education

Đã có bao giờ bạn cảm thấy dầu đã đọc thật nhiều sách nhưng dường như không tài nào nhớ nổi những nội dung hay kiến thức mình đã bắt gặp? Đừng lo lắng và cũng đừng dừng việc đọc sách, bởi vì hết thảy những kiến thức mà bạn tích lũy được vẫn ở nguyên trong trí não và chỉ chờ dịp thích hợp để bộc lộ mà thôi

Chuyện chiếc giỏ than tinh sạch

Chuyện kể rằng, có hai ông cháu sống cùng nhau. Mỗi sáng, người ông đều dậy sớm đọc sách, dù những cuốn sách đã cũ kỹ. Cậu cháu trai thấy vậy, cũng cố gắng bắt chước ông mình.

Một ngày, cậu hỏi: “Ông ơi, cháu đã cố gắng đọc những quyển sách như ông nhưng vẫn không thể hiểu chúng. Có những đoạn cháu hiểu, nhưng khi gấp sách lại thì quên ngay. Vậy đọc sách có ích lợi gì đâu?”.

Người ông liền đứng dậy, lấy hết than đang đựng trong giỏ rồi đặt tất cả vào lò, sau đó nói: “Cháu hãy mang giỏ này ra bờ sông và mang nước về giúp ông nhé!”.

Cậu bé làm theo lời ông, nhưng toàn bộ nước đã chảy ra hết trước khi cậu kịp quay về. Người ông liền cười và nói: “Lần sau cháu cần đi nhanh hơn nữa”. Rồi người ông đưa lại cho cậu bé cái giỏ để đi lấy giỏ nước khác.

Lần này, cậu bé chạy nhanh hơn, nhưng cái giỏ vẫn trống rỗng khi cậu về đến nhà. Thở không ra hơi, cậu nói: “Chúng ta không thể đựng nước trong giỏ này được”, và cậu định đi lấy cái xô để chứa nước.

Người ông liền nói: “Ông không muốn đựng nước trong chiếc xô mà là trong chiếc giỏ kia. Cháu có thể làm được, do cháu chưa cố gắng hết sức đấy thôi”. Người ông lại đưa cái giỏ và bảo cậu bé ra sông lấy nước lần nữa.

Mặc dù cậu biết điều đó không thể nhưng không muốn cãi lời nên cậu cố chạy nhanh hết sức, song, nước vẫn chảy hết ra ngoài giỏ trước khi cậu về đến nhà. Cậu nói: “Ông nhìn này, thật là vô ích!”.

“Con nghĩ nó vô ích? Hãy nhìn vào chiếc giỏ kia!”, người ông đáp.

Giống như những giọt nước đã ăn sâu, cuốn trôi hết bụi bẩn trên chiếc giỏ kia một cách từ từ chậm rãi, sách cũng giúp cho bạn như vậy. Ảnh: Harry Jackson’s Blog

Cậu bé nhìn vào chiếc giỏ và lần đầu tiên cậu nhận thấy rằng chiếc giỏ trông thật khác. Thay vì hình ảnh một chiếc giỏ đựng than cũ kỹ và dơ bẩn, nó trông rất sạch sẽ.

“Đó là những gì xảy ra khi cháu đọc sách. Có thể cháu không hiểu hoặc không nhớ mọi thứ, nhưng khi đọc, sách sẽ từ từ làm thay đổi bên trong tâm hồn của cháu, giống như nước đã làm sạch giỏ than kia vậy”.

Sức mạnh vô hình của việc đọc sách

Vậy mới thấy, đọc sách thường xuyên là thói quen hữu ích như thế nào. Đồng thời, qua đó, chúng ta cũng có thể phần nào hiểu được tại sao hơn 1.200 người giàu có nhất trên thế giới đều là những người đọc sách rất nhiều, theo thống kê của Steve Siebold trong cuốn sách How Rich People Think.

Đơn cử như tỷ phú Warren Buffett. Ông là người rất mê đọc sách và từng chia sẻ rằng “bản thân chỉ ngồi văn phòng và đọc suốt ngày”. Chỉ tay vào những trang sách và hàng đống giấy tờ, ông nói: “Đọc 500 trang như thế mỗi ngày là cách để tích lũy kiến thức và bồi dưỡng sự thông minh”.

Thế nhưng, chúng ta cũng không nên gói gọn việc đọc sách là chỉ đọc sách hay tài liệu trên giấy thuần túy. Với thời đại công nghệ hiện nay, sách hay tài liệu rất đa dạng: Chúng có thể là những trang sách, trang báo giấy, sách điện tử hay là những trang “sách hình” – các bộ phim khoa học kỹ thuật, nghiên cứu, hoặc thậm chí cả những người bên cạnh ta cũng có thể là những “cuốn sách di động”. Đọc sách nào không quan trọng, quan trọng là cách chúng ta đọc sách để tích lũy kiến thức.

Tỷ phú Jack Ma cho rằng “con người chính là một cuốn sách rất đáng để đọc, tôi thấy rằng công ty của chúng tôi có 24 ngàn nhân viên, họ chính là 24 ngàn cuốn sách với những nội dung hoàn toàn khác nhau. Trải nghiệm sống và cách giải quyết vấn đề của mỗi người trong số họ đều nằm ngoài sự suy đoán của tôi”.

Cũng như cậu bé dùng giỏ than xách nước, việc đọc sách không thể thấy ngay kết quả. Thậm chí, bạn còn không nhận ra những thay đổi, những kết quả đạt được, tuy nhiên, nó sẽ dần thấm sâu vào trí thức của chúng ta, giống như những giọt nước đã ăn sâu, cuốn trôi hết bụi bẩn trên chiếc giỏ kia một cách từ từ chậm rãi mà chính bản thân cậu bé cũng không thể nhận ra.

Học giả Voltaire cho rằng “Những gì sách dạy chúng ta cũng giống như lửa. Chúng ta lấy nó từ nhà hàng xóm, thắp nó trong nhà ta, đem nó truyền cho người khác và nó trở thành tài sản của tất cả mọi người”.

Và, để tối ưu hóa việc đọc sách cũng như mang đến một cái nhìn có phần cụ thể hơn về thói quen hữu ích này, tác giả của How to read a Book – Mortimer Adler đã chia quá trình đọc sách thành 4 cấp độ, bao gồm:

– Sơ cấp: Đúng như tên gọi, ở cấp độ này, người đọc chỉ đọc và dõi theo dàn ý cơ bản hoặc tối thiểu của cuốn sách.

– Kiểm tra: Về cơ bản, đây được xem như đọc lướt. Bạn sẽ xem xét những điểm nổi bật trong sách, đọc phần mở đầu, kết luận và cố gắng tiếp thu những nội dung cơ bản tác giả muốn truyền đạt.

– Phân tích: Đây là cấp độ đòi hỏi người đọc phải đi sâu vào chủ đề và nội dung cuốn sách. Bạn đọc chậm, kỹ lưỡng, thậm chí còn đọc lại những đoạn quan trọng. Bạn ghi chú các điểm đáng chú ý, tra cứu thêm thông tin chưa rõ bằng cách tham khảo tài liệu liên quan.

– Khái quát: Đây là cấp độ giống như các giáo sư, nhà văn. Đây là cấp độ bạn cùng lúc đọc và tìm hiểu nhiều quyển sách về cùng 1 chủ đề và hình thành lập luận, ý tưởng của riêng mình. Bạn cũng có thể lấy ý tưởng đó ra so sánh với chính tác giả, bởi lúc đó bạn đã là một chủ thể riêng biệt.

Những gì bạn tích cóp, bạn nghiên cứu đã là của bạn. Để đạt được cấp độ này, bạn cần là người đầu tư, nghiên cứu chuyên sâu, những kiến thức bạn dùng không chỉ từ một vài quyển sách bạn đang đọc, mà là những thứ được tích lũy trong đầu bạn, chỉ chờ cơ hội liên kết để bung ra.