Trong những năm gần đây, cụm từ Fintech (Financial Technology) đã quá quen thuộc trong giới tài chính – ngân hàng, trở thành từ khóa trong các buổi hội thảo. Sở dĩ Fintech trở nên “hot” vì nó có thể làm thay đổi hoàn toàn phương thức kinh doanh không chỉ của ngành tài chính – ngân hàng mà còn rất nhiều ngành khác.

Ảnh: Quý Hòa

Fintech là từ dùng để chỉ các công ty kinh doanh dịch vụ tài chính dựa trên nền tảng công nghệ. Theo nghiên cứu của Boston Consulting Group (BCG), gần 53 tỷ USD đã được dành cho các công ty Fintech và hiện có khoảng 3.500 công ty Fintech trên thế giới. Những công ty này hỗ trợ rất nhiều ngành nghề, trong đó lĩnh vực tài chính – ngân hàng được hưởng lợi nhiều nhất.

Fintech trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng kết nối người cho vay với người đi vay, thanh toán hóa đơn bằng một ứng dụng trên smartphone, quản lý danh mục đầu tư bằng robot tự động…

Rõ ràng, Fintech đang thay đổi diện mạo ngành tài chính – ngân hàng. Theo một khảo sát của PwC trong báo cáo Fintech toàn cầu năm 2017, tỷ lệ khách hàng sẵn sàng hợp tác với các công ty Fintech trong lĩnh vực thanh toán chiếm 84%, ngân hàng điện tử chiếm 68%, tài chính cá nhân là 60%, cho vay cá nhân chiếm 56%, tiếp theo đó là tiết kiệm, bảo hiểm và quản lý tài sản.

Blockchain và tiền điện tử

Blockchain đang là chủ đề nóng nhất trong làng công nghệ, tuy nhiên Blockchain chỉ là một phần của Fintech.
Blockchain là công nghệ lưu trữ và truyền tải thông tin bằng các khối được liên kết với nhau và mở rộng theo thời gian, do đó được gọi là chuỗi khối (blockchain).

Mỗi khối chứa đựng các thông tin về thời gian khởi tạo và được liên kết với các khối trước đó. Blockchain được thiết kế để chống lại sự thay đổi dữ liệu. Thông tin trong blockchain không thể bị thay đổi và chỉ được bổ sung thêm khi có sự đồng thuận của tất cả các nút trong hệ thống. Ngay cả khi nếu một phần của hệ thống blockchain sụp đổ, những máy tính và nút khác sẽ tiếp tục hoạt động để bảo vệ thông tin.

Dựa trên công nghệ Blockchain, các đồng tiền kỹ thuật số đã được phát minh, điển hình là đồng Bitcoin, Ethereum, Zcash, Monero… đã tạo nên xu hướng đầu cơ, giao dịch tiền ảo với vốn hóa thị trường lên đến hàng trăm tỷ USD.

Xu hướng công nghệ tài chính – ngân hàng

Ứng dụng của Blockchain là khá đa dạng, tác động đến hầu hết lĩnh vực hoạt động của ngành tài chính – ngân hàng, như tiền gửi,  thanh toán và chuyển tiền, bảo hiểm, tín dụng tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ, quản trị rủi ro, an toàn bảo mật, tài trợ thương mại, bao thanh toán, giao dịch ngoại hối, giao dịch chứng khoán; các dịch vụ hỗ trợ khác như nhận biết khách hàng, phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố.

Nhiều ngân hàng lớn trên thế giới như Morgan Stanley, Barclays, Goldman Sachs, BNY Mellon, JP Morgan Chase, HSBC… đang áp dụng công nghệ Blockchain trong kinh doanh và xu hướng này ngày một tăng. Điển hình là Barclays tiến hành một giao dịch đột phá (liên quan đến xuất khẩu bơ) bằng việc sử dụng công nghệ Blockchain vào năm 2016.

Ngân hàng Wells Fargo và Commonwealth Bank of Australia đã sử dụng công nghệ Blockchain để xử lý và thực hiện các giao dịch liên quan đến xuất khẩu bông vải từ Mỹ sang Trung Quốc. Hãng IBM đang xây dựng công nghệ Blockchain dành riêng cho bảy ngân hàng lớn nhất châu Âu, gồm Deutsche Bank, HSBC, KBC, Natixis, Rabobank, Societe Generale và Unicredit để tăng hiệu quả giao thương quốc tế cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đối với các giao dịch trên thị trường tài chính, trong tháng 6/2017, Hãng Daimler của Đức sở hữu thương hiệu Mercedes-Benz hợp tác với Landesbank Baden-Wurttemberg đã phát hành 100 triệu euro trái phiếu doanh nghiệp dựa trên công nghệ Blockchain. Công nghệ Blockchain sẽ tự động hóa toàn bộ quá trình từ lập và thực thi hợp đồng đến xác nhận trả nợ và trả lãi của tổ chức phát hành và trái chủ.

Công nghệ Blockchain có thể ứng dụng cho hợp đồng hoán đổi nợ xấu (CDS) và các hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn trên thị trường tài chính phái sinh để quản lý và thanh toán. Điều này giúp tiết kiệm chi phí nhân lực để thực hiện một số bước thủ công cần yếu tố con người và giảm chi phí giao dịch, tăng tính bảo mật trong các giao dịch tài chính phức tạp như hiện nay.

Có thể thấy, Fintech là nơi dịch vụ tài chính và công nghệ giao thoa. Tại đây, các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ tận dụng sức mạnh của công nghệ để tạo ra sự thay đổi, trải nghiệm mua sắm hoàn toàn mới cho khách hàng về các sản phẩm và dịch vụ của các công ty dịch vụ tài chính cung cấp.

Bên cạnh đó, Fintech cũng giúp doanh nghiệp tài chính truyền thống tiết kiệm chi phí và tạo ra một kênh tiếp cận khách hàng hiệu quả trong bối cảnh sự thống trị của công nghệ đã thay đổi rất lớn hành vi mua sắm của người tiêu dùng. Đây là xu hướng tất yếu và là một phần của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, mở ra một kỷ nguyên mới không chỉ của ngành tài chính – ngân hàng mà còn là của các ngành nghề, các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh.

Hội nhập

Việt Nam với hơn 90 triệu dân, phần lớn là người trẻ, 80 – 90% dân số sử dụng internet, smartphone và mạng xã hội nhưng chỉ có 30% dân số sử dụng thẻ ngân hàng và 3% sử dụng thẻ tín dụng. Đây chính là một thị trường vô cùng tiềm năng để các doanh nghiệp Fintech, các công ty khởi nghiệp tìm kiếm cơ hội kinh doanh, bắt kịp với xu hướng của thế giới.

Trong 5 năm trở lại đây, starup trong các loại hình Fintech đã xuất hiện những tên tuổi như FundStart, Comicola, Betado, FirstStep (gọi vốn), Momo, Moca, ECPay, Mobivi,VT Pay, VNPay, 123Pay, Payoo, Napas, PeaceSoft, VTC Pay, Smartlink, WePay, Ví FPT (dịch vụ thanh toán), LoanVi, Trust Circle (dịch vụ cho vay trực tuyến), BankGo, Moneylover, Mobivi, remit.vn (chuyển tiền), F88 (quản lý dữ liệu tài chính cá nhân, cầm đồ online), Robo Invest (đầu tư tự động), sàn Bitcoin, Blockchain…

Các “ông lớn” trong ngành công nghệ của Việt Nam cũng không đứng ngoài “cuộc chơi” Fintech. Cuối tháng 12/2016, Zion – công ty con của VNG ra mắt ví điện tử ZaloPay hoạt động song song với cổng thanh toán 123pay trước đó, tích hợp cộng đồng 70 triệu người dùng chat Zalo. Vietnam eSports của dịch vụ chơi game  Garena đã cho ra mắt ví điện tử TopPay với hơn 20.000 điểm giao dịch trên toàn quốc và số lượt tải về TopPay trên Play Store vượt ngưỡng 100.000.

Đối với lĩnh vực tài chính – ngân hàng, Lienvietpostbank cung cấp dịch vụ Ví Việt cho phép khách hàng gửi, rút tiền mặt, chuyển khoản, thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ và sử dụng các dịch vụ khác do LienVietPostBank cung ứng qua internet, điện thoại di động hoặc các thiết bị điện tử. Đối với lĩnh vực chứng khoán, Techcom Securities cung cấp Robo Advisor với công cụ TCWealth, với mỗi kế hoạch tài chính, TCWealth sẽ mô tả dòng tiền chi tiết, đưa ra thông tin cá nhân như thu nhập hằng tháng, thời gian muốn đầu tư…

Về mặt pháp lý trong lĩnh vực Fintech, từ năm 2008, Ngân hàng Nhà nước đã cho phép nhiều công ty không phải là ngân hàng cung ứng dịch vụ thanh toán trên cơ sở thí điểm nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của thị trường. Đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã cấp phép hoạt động cho 20 tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán. Tuy nhiên việc này về cơ bản mới chỉ đáp ứng được một phần cho lĩnh vực công nghệ tài chính trong thanh toán, chưa có khung pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho các lĩnh vực tài chính khác.

Yêu thích thời trang, sự logic cùng quan điểm mọi thứ phải vận hành chặt chẽ, CEO trẻ Lê Cảnh Bích Hạnh đã đưa Vascara trở thành điểm đến mua sắm đầy hứng thú cho các cô nàng hiện đại và tinh tế.

Nữ CEO Vascara – Lê Cảnh Bích Hạnh. Ảnh: baodautu

Khởi đầu màu hồng

Trong năm 2017, Vascara có doanh thu tăng 60% so với năm 2016. Số cửa hàng tăng 66% (thêm 40 cửa hàng), đạt tổng số 100 cửa hàng. Với việc đón tiếp 1,2 triệu lượt khách hàng, tỷ lệ mua hàng tại các cửa hàng của Vascara lên đến 83%. Mức độ nhận biết thương hiệu Vascara trên toàn quốc đạt 68%, đứng thứ 2 chỉ sau Biti’s trong ngành giày dép, túi xách. Cửa hàng online phát triển vượt bậc với doanh thu quý IV/2017 tăng 500% so với cùng kỳ năm 2016.

Đó là hàng loạt con số ấn tượng trong năm 2017 của Vascara – một thương hiệu thời trang nội địa dành cho nữ giới ở phân khúc trung bình. Thành công chung có sự góp mặt của tất cả “người Vascara”, nhưng trên hết, đó là màn “dậy thì thành công” của CEO 29 tuổi Lê Cảnh Bích Hạnh.

Hạnh ngồi vào ghế nóng của Vascara từ năm 2017, sau 6 năm phụ trách Bộ phận Tiếp thị và Bán hàng. Những thành công năm qua không hẳn là “cú ăn may” của Hạnh, mà nói đúng hơn là thành quả quá đỗi ngọt ngào sau gần chục năm lăn lộn với nghề.

So với các bạn cùng lứa, Hạnh may mắn vì được sinh ra trong một cái nôi về kinh doanh. Sau 2 năm học thạc sĩ ở Anh, Hạnh trở về, vừa tự mày mò, vừa vận dụng những kiến thức mình đã được giảng dạy để áp dụng khi vào vị trí Giám đốc Bộ phận Tiếp thị và Bán hàng của Vascara. Khi đó, Hạnh tập trung vào việc củng cố, phát triển hệ thống nhân sự, nền tảng chuyên môn trưng bày và hệ thống điều chuyển, dự báo hàng hóa, rút ngắn thời gian lưu kho và giảm đáng kể số lượng hàng tồn mà vẫn đảm bảo tăng trưởng.

Có lẽ Hạnh “nếm mật nằm gai” đã đủ lâu, hy sinh đã nhiều, chắt chiu từng chút một, được hỗ trợ hết mình của các đồng nghiệp, hay cũng có thể nói đây là thời điểm thích hợp, mà ở ngưỡng cửa tuổi 30, Hạnh đã được hai chữ “thành công” gõ cửa, khi được cất nhắc lên vị trí CEO.

Thống nhất chiến lược phát triển trong 5 năm tới của Vascara với chủ đầu tư và đội ngũ quản lý là điều Hạnh bắt tay làm đầu tiên cho Vascara khi lên làm CEO. Hiện Vascara có 100 cửa hàng trên cả nước. Trong năm nay, Hạnh đặt mục tiêu tăng trưởng ít nhất 30 cửa hàng tập trung vào miền Bắc. “Vascara cần phải tìm hiểu kỹ hơn để đáp ứng gu mặc đồ đẹp và tinh tế của người tiêu dùng ngoài Bắc”, Hạnh nói.

Nhắc đến Hạnh – Vascara, người ta sẽ nghĩ ngay đến một cô nàng da ngăm, tóc dài, ít nói. Niềm yêu thích lĩnh vực bán lẻ đến với Hạnh sau khi cô sang Anh học thêm bằng thạc sĩ về marketing. Khi ở London, Hạnh tiếp xúc với nhiều cách làm bán lẻ hoàn toàn khác so với những gì Hạnh biết vào thời điểm đó.

Theo Hạnh, bán lẻ ở nước ngoài vừa là nghệ thuật, vừa là khoa học theo hệ thống và công nghệ mạnh kết hợp với thẩm mỹ khi thiết kế và trưng bày. Trong khi đó, tại Việt Nam lúc đó, các nhãn hàng quốc tế như Mango, Charles & Keith giúp những người trong nghề có thêm kiến thức, nhưng lại không dạy cách làm thế nào. Hạnh quyết tâm học và tìm hiểu.

“Một người yêu thích thời trang, sự logic và mọi thứ phải vận hành chặt chẽ như tôi đã bị lôi cuốn vào những bài toán phức tạp về vận hành của ngành bán lẻ thời trang”, Hạnh nói.

Ở tuổi 24, lúc chân ướt, chân ráo bước vào Vascara phụ trách Bộ phận Tiếp thị và Bán hàng, nhiều người tỏ vẻ hoài nghi về khả năng thành công của Hạnh, bởi ngành bán lẻ ở Việt Nam làm theo kinh nghiệm là chính. Nhiều người có vài chục năm kinh nghiệm, với đủ chiêu trò thị trường, cũng chưa chắc đã làm tốt.

Hạnh đã phải “vứt” bớt kiến thức bài vở đi để tìm cách cân bằng lại. Với kiến thức được học cùng với niềm yêu thích kinh doanh và cái duyên rất riêng, Hạnh đã chinh phục những đồng nghiệp và tệp khách hàng khó tính nhất.

Tên gọi Vascara hình thành ngẫu nhiên vào năm 2007 bởi hai cổ đông, trong đó có một người là chú của Hạnh. “Chú rất đam mê thời trang. Hai chú cháu thường đi công tác chung và trao đổi đủ thứ về kinh doanh thời trang. Có lẽ tôi không thích bán lẻ đến vậy nếu không có chú”, Hạnh nói về người chú hơn mình một giáp và cho biết ông đang làm thiết kế sản phẩm tại Vascara.

Độc và lạ

Số liệu của Bộ Công thương cho thấy, nhu cầu tiêu dùng của thị trường nội địa đối với mặt hàng giày dép mỗi năm đạt trên 1,5 tỷ USD. Trong đó, các doanh nghiệp trong nước mới chỉ đáp ứng được khoảng 40%. Tuy hấp dẫn, nhưng thị trường này đang phân mảnh vì các tiểu thương nhập hàng chủ yếu từ Trung Quốc về kinh doanh. Bên cạnh đó, với sự đổ bộ đồng loạt của các thương hiệu quốc tế như Zara, H&M, thị trường thời trang trong nước đang trở nên sôi động và khắc nghiệt hơn.

Vascara vẫn trung thành với phân khúc khách hàng của mình, đó là những người phụ nữ công sở hiện đại và tinh tế. Vascara đã đầu tư vào phát triển Bộ phận Thiết kế sản phẩm. Quyết định này đã giúp Vascara nhanh chóng tăng số lượng cửa hàng trong một thời gian ngắn. Nhưng chìa khóa nằm ở việc công ty có thể tạo ra được những xu hướng thời trang trong giới văn phòng theo phong cách của Vascara.

Hạnh khá thận trọng, hay nói đúng hơn là không thích bị đem ra so sánh với các đối thủ trong ngành, vì như thế vô hình sẽ tạo sự thiệt thòi cho các bên, khi mỗi tên tuổi đều có thế mạnh riêng. Hạnh tin rằng, với bộ phận thiết kế có thâm niên, thì sản phẩm sẽ là yếu tố cạnh tranh của Vascara.

Yếu tố độc, lạ trong sản phẩm của Vascara thể hiện ở việc được chăm chút rất nhiều về thiết kế và chất lượng, với những quy trình nghiên cứu và dùng thử sản phẩm để đảm bảo trải nghiệm tốt nhất cho người tiêu dùng. “Chỉ cần phục vụ tốt khách hàng của mình là được, vì sơ sẩy một chút sẽ mang đến những hậu quả khó lường. Tôi chỉ biết cố gắng hết sức”, Hạnh nói.

Nói thế không có nghĩa Vascara tránh được khó khăn. Việc phát triển hệ thống Vascara tại Việt Nam gặp 3 áp lực: thiếu nhân lực có kiến thức trong ngành, đồng nhất hình ảnh thương hiệu cửa hàng và thị trường giày dép, túi xách, ví nữ càng ngày cạnh tranh.

Ngành thời trang nói riêng và bán lẻ nói chung thay đổi rất nhanh và sai sót là khó tránh. Hạnh xem đó là một phần của công việc và thích ứng với những thay đổi nhanh nhất có thể. Hạnh không để tâm đến mình phạm những sai lầm nào, mà quan tâm nhiều đến việc sửa chữa các sai lầm đó trong bao lâu và hiệu quả đem lại ra sao.

Chẳng hạn, việc xây dựng bộ hướng dẫn thi công và trưng bày thống nhất cho hệ thống cửa hàng đã tốn của Vascara một năm “thử và sai”. Một cái bóng đèn đặt sai cũng sẽ ảnh hưởng đến quyết định mua hàng của khách hàng. Vậy nên, nếu chỗ này sai thì lại thử ở chỗ khác. Khó như vậy, nhưng kết quả của việc “thử đúng” sẽ rất tuyệt vời.

Nhờ bộ hướng dẫn thi công và trưng bày nói trên, Vascara rút ngắn được một nửa thời gian thi công cửa hàng, tăng tuổi thọ công trình, tăng doanh thu các cửa hàng cũ được thiết kế và trưng bày lại thêm 20%.

Dễ dàng bắt gặp Hạnh ở các cửa hàng Vascara. Ngoài việc giúp ích cho quản lý, điều hành và lên kế hoạch kinh doanh, cũng như nắm bắt xu hướng thời trang, Hạnh còn là khách hàng thường xuyên của các cửa hàng và cả cửa hàng online của Vascara. Hạnh khoe vừa mới tậu một chiếc túi da thật mà Vascara mới tung ra thị trường.

Gần đây, Hạnh thích hàng nội thất của Muji và Chủ tịch Tadamitsu Matsui là một trong những thần tượng của Hạnh, vì cách quản lý chuỗi cực kỳ linh hoạt và sáng tạo. Hạnh đang học hỏi mọi lúc, mọi nơi, mọi góc độ, dù đã và đang dần hạ gục đối thủ trong ngành. Cô vẫn luôn tìm kiếm nét mới lạ cho sự thể hiện tiếp theo. Vậy nhưng vào lúc này, Hạnh chỉ biết dồn sức vào việc hoàn thành trọn vẹn từng kế hoạch, lộ trình cô đã vạch ra cho Vascara trong 5 năm tới.

Câu nói của Isaac Asimov: “Mọi quyết định sáng suốt thường phải lưu tâm đến những diễn biến có thể xảy ra trong tương lai” đang có sức ảnh hưởng nhất đến Hạnh. Cô gái thích nghe người đối diện kể chuyện nhiều hơn này nhận ra mình phải phát triển tầm nhìn và trí tưởng tượng của bản thân, cũng như khả năng nhận biết và phân tích những dữ kiện mới. Đó là cách Hạnh trải nghiệm trong cuộc sống riêng cũng như kinh doanh.