Những thay đổi thuật toán của Facebook cùng tình trạng mất niềm tin của người dùng sau hàng loạt bê bối của các trang mạng xã hội đã tạo điều kiện cho các nhóm kín phát triển. Nhưng liệu đây chỉ là xu hướng tức thời, hay sẽ là hướng đi mới trong tương lai của các thương hiệu quảng cáo trên Facebook?

Tháng 3.2017, tạp chí du lịch Condé Nast Traveler đã làm một điều vô cùng khác biệt.

Thay vì thu hút thêm độc giả mới bằng các quảng cáo kích thích nhấp chuột và mã giảm giá, tạp chí này lại đề nghị độc giả tham gia vào nhóm kín trên Facebook của họ – “Hội những bạn gái thích đi du lịch”. Để được xét duyệt làm thành viên, độc giả phải giải thích tầm quan trọng của nhóm với họ và trả lời các câu hỏi về quy tắc của nhóm.

Ngày nay, “Hội những bạn gái thích đi du lịch” có hơn 50.000 thành viên và đạt được mức tương tác mọi thương hiệu đều thèm thuồng: 3/4 thành viên đều là những người dùng tích cực hằng ngày. Ý tưởng này thành công tới nỗi ngay sau đó tạp chí này đã tiếp tục mở rộng thêm 7 nhóm kín khác.

Nhóm kín trên Facebook không còn là một điều mới mẻ. Đó là không gian để những người có cùng điểm tương đồng tụ họp và thảo luận về nhiều chủ đề khác nhau, từ sở thích cho tới thú cưng và những người nổi tiếng. Vì nhiều nguyên nhân, các nhóm kín gần đây vụt trở thành những điểm sáng trên mạng xã hội.

Chỉ trong một năm, số lượng người dùng nhóm kín mỗi tháng trên Facebook tăng 40%, lên tới con số 1,4 tỉ người, tương đương hơn một nửa lượng người dùng toàn Facebook. Ảnh: Shutterstock.

Chỉ trong năm qua, số lượng người dùng nhóm kín mỗi tháng trên Facebook tăng 40%, lên tới con số 1,4 tỉ người, tương đương hơn một nửa lượng người dùng toàn Facebook. Trong số đó, 200 triệu người gia nhập các nhóm kín “không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của họ”. Người sáng lập Facebook Mark Zuckerberg kì vọng số thành viên của các nhóm kín “không thể thiếu” sẽ tăng lên một tỉ người trong vòng năm năm.

Phía sau cơn sốt

Yếu tố đầu tiên lý giải sự phát triển vượt trội của các nhóm kín chính là việc Facebook thay đổi thuật toán. Trước khi vụ bê bối Cambridge Analytica bị phanh phui, nền tảng mạng xã hội này đã thay đổi thuật toán, ưu tiên những tương tác với gia đình, bạn bè và nhóm kín, hạn chế tần suất xuất hiện của các thông tin truyền thông công khai đến từ các doanh nghiệp và thương hiệu. Nói cách khác, trang chủ cá nhân thường xuyên xuất hiện các bài đăng từ nhóm kín và ít hơn những bài từ các trang Facebook doanh nghiệp.

Cùng lúc đó, Facebook đang thử nghiệm tách nhóm kín thành một tab riêng trên ứng dụng, tạo điều kiện cho người dùng tiếp cận nhiều nhóm kín cùng lúc và khám phá các nhóm mới dễ dàng hơn. Mạng xã hội này cũng cung cấp các công cụ mới giúp người điều hành quản lý nhóm hiệu quả hơn.

Nguyên nhân sâu xa hơn thúc đẩy sự phát triển của các nhóm kín đến từ ý nghĩa của các trang mạng xã hội. Mạng xã hội vốn dĩ cần là một chốn an toàn giữa thế giới mạng để người và người, không ít trong số đó là gia đình và bạn bè, giao tiếp với nhau. Thế nhưng tất cả dường như đang phát triển lệch hướng so với lý lẽ tồn tại ban đầu. Theo thời gian, Facebook trở thành một tấm rào lưới, nhốt người dùng trong một bể những quảng cáo nhử nhấp chuột và tin rác gây phiền toái. Thông tin cá nhân của họ bị tước đoạt, trở thành mồi ngon cho các công cụ quảng cáo đang đói khát người mua tiềm năng.

Hệ quả của hướng đi sai lầm này thể hiện rõ trong năm 2018. Đây là một năm khủng hoảng nghiêm trọng của các trang mạng xã hội, trong đó các vụ bê bối và hệ quả của những vụ bê bối trước đó liên tiếp nổ ra trên mọi nền tảng, đẩy niềm tin của người dùng vào mạng xã hội rơi xuống vực thẳm.

Tất cả những diễn biến trên trở thành lý do tạo nên sức hút không thể chối từ cho các nhóm kín. Mọi thứ trong nhóm kín mang lại cảm giác như những ngày đầu mạng xã hội ra đời: các đoạn đối thoại “thực” hơn và có giá trị hơn, những bài đăng quảng cáo và marketing được hạn chế hết mức có thể.

Lấy ví dụ là một nhóm kín 6.000 thành viên có tên gọi Girl Gang Vancouver Group. Nhóm kín này là một trang cộng đồng tiếng tăm của nữ giới làm việc trong ngành truyền thông và công nghệ. Đây là nơi họ chia sẻ các thông tin tuyển dụng, các nguồn tài liệu hữu ích cho công việc và thông báo các sự kiện và những trò chuyện trao đổi ngoài đời thực. Tại đây người quản lý nhóm đề ra các quy định nghiêm ngặt và các thành viên đều tuân thủ, vậy nên trang chủ của nhóm chứa đựng rất nhiều thông tin thiết thực và đúng trọng tâm.

Tương lai của nhóm kín

Những tín hiệu khả quan kể trên đặt ra câu hỏi: Liệu nhóm kín có đúng là chiếc phao cứu sinh cho những doanh nghiệp tìm đến khách hàng thông qua mạng xã hội?

Facebook đã không ngần ngại vớ lấy chiếc phao này. Cuối năm 2017, mạng xã hội này đã cho phép các trang Facebook của doanh nghiệp được tạo và quản lý nhóm. Trước đó đây là đặc quyền dành riêng cho các tài khoản cá nhân. Nhiều doanh nghiệp đã nhanh chóng chớp lấy cơ hội nhằm bù đắp lại những tương tác quảng cáo đã mất kể từ khi Facebook thay đổi thuật toán.

Đến hôm nay, kết quả vẫn còn chưa ngả ngũ, bởi bên cạnh nhiều trường hợp thành công, vẫn có những doanh nghiệp thất bại nặng nề. Đơn cử như Fitbit, công ty sản xuất thiết bị theo dõi sức khỏe thông minh. Công ty này đã tạo ra hơn chục nhóm kín cho các nhóm đối tượng khách hàng sinh sống tại nhiều thành phố lớn. Thế nhưng tương phản với hàng triệu lượt like trên trang Facebook, các nhóm kín của họ lại ảm đạm chỉ với vài trăm thành viên tham gia và viết bài đăng.

Liệu nhóm kín có đúng là chiếc phao cứu sinh cho những doanh nghiệp tìm đến khách hàng thông qua mạng xã hội? Ảnh: Phượng Nguyễn / Zing News.

Các thương hiệu muốn thành công tại mảnh đất mới mẻ của nhóm kín cần phải làm việc cật lực để duy trì trạng thái cân bằng: vừa cần tạo ra được không gian thoải mái để người dùng bộc lộ bản thân, vừa phải quản lý chặt chẽ thành viên cùng bài đăng để các nội dung đăng tải không bị pha loãng và sai lệch với tôn chỉ hoạt động của nhóm.

Việc mở rộng quy mô các nhóm kín cũng là một thách thức không hề nhỏ. Quản lý trang sẽ cần đối phó với một lượng lớn những gương mặt thành viên mới, phê duyệt một khối lượng khổng lồ những bài đăng mới, không ít trong số đó là những bài đăng quảng cáo hay spam.

Xét cho cùng, tiềm năng của nhóm kín trên Facebook sẽ phụ thuộc vào việc liệu người quản lý nhóm có nắm chắc trong tay sức mạnh độc đáo của mạng xã hội hay không: liệu họ sẽ đề cao kết nối con người với con người theo cách thức nhân bản nhất, hay sẽ chăm chăm trục lợi người dùng một cách lộ liễu và ngã vào vết xe đổ trước đây.

Ryan Holmes

Giữa tháng 11, nhiều nghệ sĩ Việt bị kẻ xấu “đánh sập” tài khoản cá nhân dựa vào lỗ hổng chính sách của Facebook. Để tránh việc này, một số nghệ sĩ chọn cách vô hiệu hóa tài khoản.

Trả lời phóng viên, nữ ca sĩ Phương Ly cho biết cô đã chủ động khóa tài khoản để tránh kẻ xấu hack Facebook cá nhân.

Trước đó, tài khoản Facebook của giọng ca Mặt trời của em đăng tải bài viết về việc cô liên tục bị thêm vào các trang Facebook với ý đồ “đánh sập”.

“Sáng giờ sơ sơ được làm admin của chục cái page. Cả tuần qua là khỏi đếm… Ply (Phương Ly – PV) nghiện nặng Facebook các bác ơi. Canh Facebook dữ lắm. Đừng làm vậy với Ly, tội Ly”, nữ ca sĩ viết.

Tương tự Phương Ly, nữ diễn viên hài Thu Trang, streamer Đặng Tiến Hoàng và nhiều nghệ sĩ khác cũng đã lên tiếng về việc họ liên tục bị thêm vào các fanpage.

Phương Ly đã chủ động khóa tài khoản để tránh bị tấn công.

Giữa tháng 11, làn sóng đánh sập Facebook của người nổi tiếng được nhiều hội nhóm hacker tố chức. “Có nhiều nguyên do để đánh sập Facebook của một cá nhân. Tuy nhiên, “đánh thuê” là nguyên nhân chính”, P. Cương, người chuyên cung cấp các dịch vụ mở khóa Facebook tại TP.HCM cho biết.

Mức giá cho những “đơn hàng” khóa tài khoản một ai đó dao động từ 3-7 triệu đồng. “Chi phí để lấy lại tại khoản có thể lên đến 100 triệu đồng. Thế nhưng tỷ lệ lấy lại được Facebook rất thấp bởi mạng xã hội này đang siết chặt chính sách kháng nghị”, P. Cương nói thêm.

Cũng theo ông Cương, giới làm dịch vụ đang mở chiến dịch lớn, đánh sập hàng loạt tài khoản nghệ sĩ, những người có ảnh hưởng tại Việt Nam để xem Facebook có tiếp tục siết chặt chính sách kháng nghị nữa hay không.

Việc thêm tài khoản cá nhân của ai đó làm quản trị viên một fanpage nằm trong quy trình tấn công. Trong giới làm dịch vụ Facebook, chiêu trò này được đặt tên “khóa 030” (ba số cuối liên kết kháng nghị của Facebook).

Lỗ hổng “030′ đang được nhiều kẻ xấu khai thác để hãm hại người dùng.

“Lổ hổng “khóa 030″ có thể được hiểu là tài khoản của người dùng đã vi phạm chính sách của Facebook và không thể đăng nhập”, ông Cương nói.

Cũng theo ông Cương, đây là trường hợp thường xảy ra với những tài khoản bị cho là vi phạm chính sách (hoặc bị kẻ gian “bẫy” để Facebook hiểu nhầm tài khoản đó vi phạm).

Kẻ tấn công tìm cách kết bạn với nạn nhân. Sau đó, họ đưa tài khoản nạn nhân vào vị trí quản trị viên của một trang Facebook. Tiếp đến, những người này đăng tải lên trang những hình ảnh về súng ống, ấu dâm, khiêu dâm….

Với chính sách kiểm duyệt của Facebook, những trang và quản trị viên đăng tải những nội dung này sẽ bị khóa tài khoản vĩnh viễn vì vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng.

Thông thường kẻ xấu sẽ thực hiện hành vi này trong khoảng 2-4h sáng. Trong khung giờ này người dùng thường sẽ không biết được tài khoản của họ bị tấn công. Vì vậy, sáng hôm sau, khi đăng nhập, chủ tài khoản chỉ có thể nhận được thông báo khóa.

Hơn 20 nghệ sĩ, người nổi tiếng tại Việt Nam bị cài đặt làm quản trị viên một fanpage lạ. Kẻ xấu dùng cách này để khiến Facebook khóa tài khoản của người dùng.

Đêm 12/11, phóng viên ghi nhận một đoạn video từ A.T, người chuyên làm dịch vụ Facebook tại TP.HCM. Video thực hiện bằng cách quay màn hình. Nội dung nói về việc hơn 20 nghệ sĩ Việt đang làm quản trị viên cho một trang Facebook (fanpage). Video được đăng tải trong nhóm kín của cộng đồng làm dịch vụ Facebook.

Trong đoạn clip xuất hiện nhiều nghệ sĩ, người nổi tiếng như Thu Trang, Huỳnh Lập, Đặng Tiến Hoàng (VirusS), Angela Phương Trinh, Lan Khuê, Khởi My, Hari Won, Hoàng Thùy Linh… chờ bị “đánh sập”.

Trước đó, hàng loạt tài khoản cá nhân của các nghệ sĩ, người nổi tiếng như Sơn Tùng M-TP, Hòa Minzy, Thái Vũ (Faptv), Karik, Misthy, Cris devil, Linh Ngọc Đàm, Nguyễn Thanh Tùng, Uyên Pu… bị khóa tài khoản cùng cách thức trên.

“Từ chiều tối đến sáng, tài khoản Facebook của tôi bị thêm vào gần chục fanpage. Sáng ra tài khoản bị Facebook báo vi phạm chính sách. Nếu cứ tiếp diễn tình trạng này, không ai dám dùng Facebook nữa vì không được bảo vệ”, streamer Uyên Pu chia sẻ.

Hiện một số nghệ đã chủ động khóa tài khoản khi không dùng đến để tránh bị cài làm quản trị viên của các fanpage lạ.”Đây cũng là cách duy nhất hiện nay để tránh bị thêm vào các fanpage làm quản trị viên. Nếu lo sợ mất tài khoản, khi không sử dụng, người dùng cần vô hiệu hóa tài khoản”, ông Cương cho biết.

Nhiều người nổi tiếng bị cài đặt quyền quản trị trong một fanpage lạ để chờ Facebook khóa tài khoản.

“Lỗ hổng này tồn tại từ rất lâu nhưng Facebook vẫn chưa có hướng giải quyết triệt để. Điều này khiến những người quản lý trang cá nhân cho nghệ sĩ như chúng tôi luôn bất an vì kẻ xấu có thể ‘xử đẹp’ nghệ sĩ bất của lúc nào”, H.A quản lý của một ca sĩ tại TP.HCM cho biết.

Liên tục vấp phải các bê bối về nội dung và tin giả, Facebook đang cố siết chặt các hình thức kiểm duyệt. “Tuy nhiên, lỗ hổng nằm ở việc Facebook cho phép những tài khoản bạn bè cài đặt quyền quản trị viên mà không cần bất kỳ xác nhận nào”, ông Cương nói thêm.

Hiện Facebook vẫn chưa lên tiếng về lỗ hổng này.

Dù Thaibev nắm 54% cổ phần Sabeco nhưng sau một năm sở hữu, tỷ lệ này có thể nới lên 100% cho người Thái.

Mới đây, HĐQT Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước Giải khát Sài Gòn (Sabeco) đã ban hành nghị quyết số 111A/2018/NQ-HĐQT thông qua việc không hạn chế tỷ lệ nhà đầu tư nước ngoài tại Sabeco. Động thái này sẽ giúp Thaibev dễ dàng tham gia sâu vào điều hành Sabeco.

Theo đó, tỷ lệ room ngoại tại Sabeco sẽ được nâng lên mức 100% thay vì 49% như hiện nay. Tuy nhiên, việc tìm kiếm lực mua từ khối ngoại tại Sabeco sau động thái này sẽ cần phải cân nhắc thêm, bởi lẽ, cơ cấu cổ đông của công ty này vẫn còn khá cô đặc.

Cụ thể, Công ty TNHH Vietnam Beverage (VietBev) hiện nắm giữ 53,59% vốn điều lệ. Bên cạnh đó, một cổ đông lớn khác là Bộ Công Thương, đại diện cho nguồn vốn Nhà nước, cũng đang nắm giữ tới 36% vốn. Do đó, chỉ còn 10,41% tổng số cổ phiếu đang lưu hành là dành cho các nhà đầu tư khác.

Sau một năm chuyển nhượng, Sabeco sẽ là doanh nghiệp 100% của người Thái?

Có thể thấy việc nới “room” ngoại tại Sabeco dường như sẽ giải quyết vấn đề cho cổ đông ngoại là tập đoàn đồ uống Thai Beverage (ThaiBev). Cũng cần lưu ý rằng, để Nghị quyết 111A được thông qua cũng phải có được sự đồng ý của cổ đông Nhà nước hoặc chí ít, cổ đông này đã không dùng đến quyền phủ quyết.

Trước đó, tháng 12/2017, ThaiBev đã mua lại 54% cổ phần của Sabeco với trị giá gần 5 tỷ USD. Tuy vậy, do vướng mắc về tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại Sabeco là 49% nên ThaiBev đã thành lập công ty TNHH Vietnam Beverage (Vietbev) để “lách luật” tham gia đấu giá cổ phần Sabeco.

VietBev là một pháp nhân mới chỉ được thành lập trước phiên đấu giá 2 tháng, và vốn điều lệ chỉ có 682 tỷ đồng. Mặt khác, trong cơ cấu cổ đông của VietBev có sự góp mặt của BeerCo Limited (BeerCo) với tỷ lệ sở hữu 49% vốn điều lệ. Được biết, BeerCo là một trong những công ty thuộc “hệ sinh thái” của tập đoàn ThaiBev, do tập đoàn này sở hữu 100% vốn điều lệ.

Tỷ lệ sở hữu này của BeerCo vừa đủ để giúp VietBev không bị áp “room” 49% đối với nhà đầu tư nước ngoài tại Sabeco trong khi vẫn giúp ThaiBev thâu tóm tới hơn 53% vốn điều lệ. Cho đến nay, “bài giải” của ThaiBev vẫn thường được nhắc đến là một trong những cách giúp nhà đầu tư nước ngoài “lách” các quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại Việt Nam trong các thương vụ thâu tóm vượt mức giới hạn.

Trong 9 tháng đầu năm, Sabeco đạt doanh thu hợp nhất 25.543 tỷ đồng, tăng 7,8% so với cùng kỳ năm trước. Tuy vậy, lợi nhuận sau thuế lại giảm 6% xuống còn 3.312 tỷ đồng.

Sau khi nắm quyền chi phối tại Sabeco, cổ đông Thái Lan đã có những thay đổi trong ban lãnh đạo doanh nghiệp. Hai vị trí chủ chốt của Sabeco là Chủ tịch HĐQT và Tổng Giám đốc do ông Koh Poh Tiong và Neo Gim Siong – hai người Thái – nắm giữ.

Bên cạnh đó, kể từ khi về tay người Thái, hình ảnh Sabeco cũng được quảng bá rộng ra trên Thế giới. Logo Sabeco được in trên áo đấu CLB Leicester City tại giải Ngoại Hạng Anh từ mùa bóng 2018/2019.

Trước đó, tại ĐHCĐ diễn ra vào tháng 8 vừa qua, Sabeco đã thông qua việc thay đổi ngành nghề kinh doanh, trong đó công ty đã loại bỏ một số ngành như quảng cáo, điều hành tour du lịch.

Trong 9 tháng đầu năm, Sabeco đạt doanh thu hợp nhất 25.543 tỷ đồng, tăng 7,8% so với cùng kỳ năm trước. Tuy vậy, lợi nhuận sau thuế lại giảm 6% xuống còn 3.312 tỷ đồng.

Một động thái đáng chú ý, BeerCo – một trong những công ty thuộc “hệ sinh thái” của tập đoàn ThaiBev – đơn vị nắm giữ 49% vốn tại Vietbev đã được ThaiBev tăng vốn từ mức 3,03 tỷ USD lên mức 4,89 tỷ USD. Hoạt động này giúp cho BeerCo tăng cường năng lực tài chính và nhiều khả năng giúp doanh nghiệp này có thể trả lãi và gốc của các khoản vay có giá trị lên tới hàng tỷ USD để tài trợ cho việc mua cổ phần Sabeco.