Ở những quốc gia phát triển hay ngay cả Việt Nam, các “đại gia” ngành công nghệ vẫn luôn ra sức xây dựng những chính sách từ chu đáo đến “kỳ quặc” nhất để giữ chân những lập trình viên, chuyên gia an ninh mạng… có tài.>

Thế giới: Chuyện như đùa

Nếu như trong các công ty công nghệ lớn, chuyện nhân viên có những bữa trưa miễn phí, uống bia hay chơi game dường như đã trở thành thông lệ, thì vào đầu năm 2014, Apple và Facebook đã đưa ra một chính sách mới: Chi ra 20.000 USD cho mỗi nhân viên nữ để đông lạnh trứng phục vụ việc tái sinh sản về sau. Trong đó còn bao gồm các lợi ích khác như được tiếp cận các dịch vụ điều trị sinh sản, mang thai hộ hay ngân hàng tinh trùng. Nếu nhân viên có em bé mới sinh, Facebook sẽ cung cấp thêm cho họ 4.000 USD cùng với 4 tháng được nghỉ làm.

Không chỉ với trẻ em, một số công ty còn cung cấp dịch vụ chăm sóc người già cho bố mẹ của nhân viên, cho nhân viên đi du lịch nước ngoài trong vòng 1 tháng. Đặc biệt hơn, tại Automatic, nhân viên được khuyến khích nghỉ phép từ 2 – 3 tháng sau 5 năm làm việc.

Tuy nhân viên của Epic chỉ có 1 tháng nghỉ phép nhưng Công ty sẽ tài trợ toàn bộ cho một chuyến đi 2 người nếu nhân viên muốn du lịch tới nước họ chưa từng ghé thăm bao giờ.

Việt Nam: Nhà, xe, cổ phiếu và sữa mẹ

Ông Trương Gia Bình – Chủ tịch HĐQT FPT – trong hội nghị ICT Summit 2015 đã cảnh báo: “Thiếu hụt nguồn nhân lực công nghệ thông tin (CNTT) đã ở mức báo động đỏ”. Từ nay đến năm 2020, Việt Nam sẽ thiếu 400.000 nhân lực làm về CNTT, tức mỗi năm Việt Nam thiếu 80.000 người.

Trong khi đó, mỗi năm thị trường chỉ cung cấp 32.000 sinh viên tốt nghiệp ngành CNTT và các ngành có liên quan đến CNTT mà số có thể đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp không nhiều, nhất là những người có khả năng làm việc tại nước ngoài.

Chỉ tính riêng FPT thu hút nhân lực cho các dự án mới về xu hướng SMAC (Social, Mobility, Analytic, Cloud) và IoT (Internet of Things) cũng đã cạn kiệt nguồn cung.

Để giải bài toán này, ông Bình yêu cầu đưa ra mức lương cho chuyên gia công nghệ ngang bằng với mức lương của lãnh đạo với cam kết “các chuyên gia công nghệ FPT sẽ có nhà, xe mà không cần phải làm lãnh đạo”.
Cụ thể, theo Quy định chế độ đãi ngộ dành cho cán bộ công nghệ cấp tập đoàn, FPT cam kết cán bộ công nghệ được hưởng mức thu nhập tối thiểu 500 triệu đồng/năm và chi 5 tỷ USD cho các dự án nghiên cứu và phát triển. Công ty này hiện cũng đã ban hành và thực hiện Bảng cấu trúc chức danh cán bộ công nghệ.

Biết rằng rất khó để nhân viên hài lòng với mức lương, một số công ty công nghệ như VNG, FPT còn “tung chiêu” giữ chân nhân tài, tạo hấp dẫn bằng cổ phiếu. Tháng 4/2015, FPT phát hành thành công hơn 1,7 triệu cổ phiếu ESOP (Employee Stock Ownership Plan) dành cho các nhân viên xuất sắc.

Khác với FPT, Intel Products Việt Nam, theo chia sẻ của Tổng giám đốc Sherry S. Boger, Công ty hướng tới môi trường làm việc mà mọi nhân viên đều thể hiện sự tôn trọng, tin tưởng lẫn nhau để đạt những kết quả xuất sắc.

Cụ thể, tại Intel có chế độ hỗ trợ cho bà mẹ sau sinh, cho phép nhân viên có thể tạm thời điều chỉnh lịch làm việc trong thời gian đầu khi quay trở lại làm việc. Ngoài các phòng tập thể dục, Công ty còn có phòng dành riêng cho các bà mẹ (Mothers room) để lấy sữa và bảo quản sữa trong thời gian làm việc.

Cuối giờ, nhân viên Intel sẽ đem nguồn dinh dưỡng ngọt ngào ấy về cho bé yêu của mình sau giờ làm việc. Ngoài ra Công ty còn có những chương trình học bổng cho con em nhân viên.

Mức lương thực tế là khoản tiền kiếm được mỗi năm sau khi trừ các khoản thuế và khoản chuyển nhượng, nghĩa là số tiền sẵn có để chi tiêu cho hàng hóa hoặc dịch vụ.

Sau đây là 10 nước mà người lao động được hưởng mức lương thực tế cao nhất. Con số thể hiện mức lương thực tế trung bình này dựa vào kết quả nghiên cứu của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development – OECD), được tính toán cho từng lao động không có con nhỏ.

1. Mỹ

Không có gì nghi ngờ về việc Mỹ là quốc gia hùng mạnh nhất thế giới. Mỹ có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, là nhà nhập khẩu lớn nhất nhưng đứng thứ hai về xuất khẩu trên toàn thế giới. Người lao động Mỹ nhận được 41,355 USD hàng năm sau khi 31,6% thuế bị khấu trừ.

Tuy nhiên ở nước Mỹ, nhiều người không có bảo hiểm y tế. Trong thực tế, Mỹ đứng đầu về chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe nhưng đứng cuối về độ bao phủ, chính phủ cũng không hề có trợ cấp thai sản cho người dân.

2. Luxembourg

Luxembourg ít nhiều cũng là trung tâm tài chính của châu Âu. Đây là nhà cung cấp chính về thép của toàn châu Âu, thị trường xuất khẩu của Luxembourg bao gồm hóa chất, cao su, máy móc công nghiệp và cả dịch vụ tài chính.

Thu nhập trung bình sau thuế ở đây là 38,951 USD hàng năm, còn mức thuế là 37,7% để cung cấp cho các hoạt động an sinh xã hội.

3. Na Uy

Na Uy là một trong những quốc gia giàu có nhất về tài nguyên thiên nhiên bao gồm dầu, thủy điện, đánh bắt cá và khoáng sản. Với mức thuế khoảng 37% thu nhập, Na Uy cũng có một hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn diện và giáo dục bậc đại học cho công dân.

Với số giờ làm việc mỗi tuần trung bình là 33,4 giờ, người lao động nhận được thu nhập thực tế hàng năm là 33,492 USD.

4. Thụy Sĩ

Thụy Sĩ xếp hạng cao trong các yếu tố về sự minh bạch của chính phủ, quyền tự do công dân, chất lượng cuộc sống, khả năng cạnh tranh kinh tế và phát triển con người. Không ngạc nhiên khi nước này đứng thứ 3 trong nghiên cứu về sự hài lòng cuộc sống của OECD.

Lĩnh vực sản xuất của Thụy Sĩ quan trọng và phát triển mạnh mẽ nhất châu Âu. Thụy Sĩ sản xuất vật dụng y tế, dược phẩm, hóa chất chuyên dụng và nhạc cụ. Người Thụy Sĩ có thu nhập hàng năm là 33,419 USD và làm việc khoảng 35 giờ/tuần.

5. Úc

Úc là một trong những nước có nền kinh tế mạnh mẽ nhất thế giới, là nhà xuất khẩu lớn về thực phẩm cũng như dầu và khoáng sản, nhập khẩu tương đối ít. Về sự giàu có bình quân, Úc xếp thứ 2 sau Thụy Sĩ vào năm 2013.

Thu nhập trung bình của người dân ở đây là 31,588 USD/năm với tỷ lệ thuế khoảng 27,7%, dùng để đảm bảo cho công dân có sức khỏe và nền giáo dục tốt. Người Úc làm việc trung bình 36 giờ/tuần.

6. Đức

Đức là nước có nền kinh tế quốc dân quyền lực nhất châu Âu. Tuy nhiên, đây cũng là một quốc gia có tỷ lệ thuế từ thu nhập của công dân cao nhất: 49,8%.

Dù vậy, Đức có hệ thống chăm sóc sức khỏe lâu đời nhất thế giới, người dân được chăm sóc sức khỏe và giáo dục ở tất cả các bậc hoàn toàn miễn phí. Thu nhập thực tế hàng năm của người dân Đức là 31,252 USD.

7. Áo

Đất nước Trung Âu với cảnh quan tuyệt đẹp và lịch sử đầy phiêu lưu này có GDP trung bình đầu người đứng thứ 12 thế giới. Nước Áo có nền công nghiệp phát triển mạnh, bên cạnh đó, phần quan trọng nhất trong nền kinh tế là du lịch quốc tế, chiếm đến 9% GDP.

Người lao động nhận được trung bình 31,173 USD sau thuế – một khoản khá lớn nếu xét đến 49.4% bị mất do thuế thu nhập và các khoản đóng góp an sinh xã hội. Khoản tiền này sẽ chi dùng cho chăm sóc sức khỏe phổ thông và giáo dục đại học.

8. Canada

Canada là hàng xóm phía Bắc của Mỹ, nơi sở hữu trữ lượng dầu mỏ lớn thứ 3 thế giới (chỉ sau Venezuela và A rập Saudi). Đất nước này cũng rất giàu có về nhôm, uranium, vàng, niken, kẽm và vùng đồng bằng của Canada là một trong những nơi sản xuất nông sản quan trọng của toàn thế giới (lúa mì, dầu cải và các loại ngũ cốc khác).

Thu nhập thực tế hàng năm của người Canada trung bình trong khoảng 29,365 USD với tỷ lệ thuế khoảng 31% (chi trả cho chăm sóc sức khỏe và giáo dục cộng đồng). Một tuần làm việc trung bình của người Canada là 36 giờ.

9. Thụy Điển
Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, Vương quốc Scandinavian xinh đẹp này là quốc gia giàu thứ 6 thế giới nếu xét GDP bình quân đầu người.

Thụy Điển là một quốc gia có nền kinh tế hỗn hợp theo định hướng xuất khẩu gỗ, thủy điện và quặng sắt. Điều này tạo nên nền kinh tế chú trọng về ngoại thương. Các ngành kỹ thuật của Thụy Điển chiếm tới 50% sản lượng và xuất khẩu.

Quốc gia này duy trì một hệ thống phúc lợi xã hội của Bắc Âu, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe phổ thông và giáo dục đại học cho công dân. Do đó, mỗi người phải từ bỏ 42,4% thu nhập của họ nhưng trung bình họ vẫn nhận được 29,185 USD mỗi năm.

10. Pháp
Pháp được xếp thứ 7 trong các nền kinh tế lớn nhất thế giới. Để giải thích tại sao GDP bình quân đầu người của Pháp lại thấp hơn của Mỹ, nhà kinh tế học Paul Krugman khẳng định rằng: “Người lao động của Pháp có năng suất lao động xấp xỉ người Mỹ, nhưng người Pháp bị cáo buộc rằng có một tỷ lệ tham gia lao động thấp hơn và khi họ làm việc, họ làm ít thời gian hơn”.

Đó có thể do điều luật làm việc 35 giờ/tuần ban hành năm 1999. Cho dù vậy, người Pháp vẫn nhận được 28,799 USD mỗi năm sau khi trừ các loại thuế (trung bình là 49%). Đây cũng là nước có gánh nặng thuế lớn thứ 2 trong các nước OECD.

Nhân viên tài năng và có cá tính khác biệt lắm lúc làm bạn nổi điên. Dù vậy, năng lực của họ là không thể phủ nhận. Ở vai trò nhà lãnh đạo, đây là một thách thức quản trị rất lớn mà nếu vượt qua được, bạn sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho công ty.

“Có tài có tật”

Tỷ phú Richard Branson thừa nhận, nếu trở thành nhân viên, ông có thể sẽ là một “ca khó” với bất kỳ vị sếp nào. Doanh nhân nổi tiếng và giàu có nhất Vương quốc Anh nói, nếu như ông là nhân viên tại một doanh nghiệp, quản lý trực tiếp của ông sẽ phải “chấp nhận rằng tôi có thể không làm những việc đúng như ý sếp muốn”.

Nhưng Ngài Richard lại nói thêm rằng các công ty này vẫn cần “đối xử tốt với tôi”, bất chấp những thiệt hại ông chắc chắn sẽ gây ra. Ông cũng sẽ nói với họ: “Nếu các anh không tử tế với tôi, tôi sẽ nghỉ việc, thành lập doanh nghiệp riêng và cạnh tranh với công ty các anh. Hãy chăm sóc, tôn trọng tôi và chấp nhận rằng tôi chính là một mảnh gỗ vuông trong cái hố tròn”.

Ngài Richard có thể là một cơn ác mộng với bất kỳ nhà quản lý nào, nhưng chính ông lại khuyến khích tất cả các công ty nên thuê những nhân viên có tinh thần độc lập, “cứng đầu” và thích phá vỡ mọi luật lệ.

Ông lập luận rằng những ý tưởng mới và động lực mà những nhân viên nổi loạn này mang đến cho doanh nghiệp lớn hơn nhiều so với những trở ngại trong quá trình làm việc với họ. Nói theo kiểu Việt Nam, đây là những nhân viên “có tài có tật”.

Martyn Sakol, quản lý của OE Cam, khẳng định rằng một người có tài năng và cá tính đột phá có thể mang lại cho doanh nghiệp vô số những điều tích cực.

Martyn Sakol nói: “Tôi định nghĩa những tài năng này như những cá nhân suy nghĩ và hành động khác biệt, đổi mới, thách thức những hiểu biết thông thường, những xu hướng hiện hữu, có khả năng nhìn thấy các cơ hội thương mại và kiên trì tìm cách để đạt được thành công”.

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng một người như vậy cần phải được quan tâm và quản lý cẩn thận để ngăn chặn mọi việc trở nên sai lệch. Những người tài với tính cách bốc đồng có thể làm “trật bánh” cả đoàn tàu, thế nên, các nhà quản lý cần đảm bảo cho những nhân viên này được hỗ trợ kịp thời, đúng mức, cả khi họ phải làm việc độc lập”.

Giám đốc điều hành David Yiend của Công ty kinh doanh thức ăn gia súc AB Agri (của Anh) cho biết, công ty của ông đã tích cực tuyển dụng những người “cứng đầu” trong suốt năm qua. Mẩu quảng cáo công việc của AB Agri nhấn mạnh: “Chúng tôi đang tìm kiếm các ứng cử viên khiêu khích, cứng rắn và không ngừng theo đuổi các mục tiêu. Người này phải luôn sẵn sàng để tranh luận và không bao giờ chấp nhận các chuẩn mực”.

Điều trị “tật” như thế nào

Nhưng một khi bạn đã tuyển được nhân viên tài năng với cá tính rất riêng như thế này, thì làm thế nào để hòa hợp họ với vào lực lượng lao động hiện tại? Và điều quan trọng là làm thế nào để đảm bảo rằng các nhân viên hiện tại không khó chịu với những người “rất kỳ cục” này?

David Yiend nói, đơn giản là tách họ ra. Không cần thiết phải hòa hợp tất cả.

“Bạn quản lý các cá nhân khác nhau nhưng tất cả mọi người đều làm việc hướng tới một mục tiêu chung. Điều quan trọng nhất là tất cả mọi người hiểu rõ về tầm nhìn của công ty và đồng lòng làm việc chăm chỉ để đạt kết quả, đó là bí quyết của một nhóm thành công”, theo David Yiend.

Nhưng liệu thuê các tài năng như vậy có gây ra nhiều vấn đề cho doanh nghiệp hơn so với những lợi ích đạt được?

Nhà tâm lý học kinh doanh Stuart Duff khẳng định đây là một vấn đề lớn mà các công ty cần cân nhắc. Ông nói: “Thật ra những người nổi loạn là những người có tính cách không xác định. Chúng tôi đã nghiên cứu nhiều năm để giúp những người này hiểu rõ tác động của họ lên người khác. Họ thường là những người rất thông minh, có khả năng sáng tạo hoặc có năng lực đặc biệt trong một lĩnh vực nào đó, nhưng lại không thể thích nghi với văn hóa kinh doanh đại chúng. Kết quả là, những người khác trong công ty không thể ứng phó với thái độ đối kháng và sự đột phá mà những nhân tài này mang theo. Đó là lý do tại sao họ thường chọn ra kinh doanh riêng”.

Tỷ Richard Branson hiện có giá trị tài sản ước tính khoảng 3 tỷ bảng Anh (4,5 tỷ đô la) và ông là một nhân viên nổi loạn đã lựa chọn con đường tự doanh riêng mình.