Takashimaya đang sử dụng tuyệt chiêu ‘sự tận tụy của người Nhật’ để mua chuộc khách hàng Việt?

Takashimaya – chuỗi cửa hàng bách hoá có tuổi đời lên tới 185 năm đang hy vọng sử dụng sức mạnh thương hiệu và “tiếng thơm” về lòng mến khách người Nhật Bản để thu hút người tiêu dùng Việt Nam.

Ngày 30/7 vừa qua, Takashimaya đã chính thức khai trương cửa hàng đầu tiên của họ tại trung tâm TP Hồ Chí Minh.

Dù hàng hoá Nhật Bản và thiên đường ẩm thực depachika sẽ là những điểm thu hút khách hàng nhất nhưng điều mà Takashimaya thật sự kỳ vọng có thể hấp dẫn và khiến khách hàng quay lại với họ là bằng dịch vụ đỉnh cao vốn đã tạo thành tiếng vang cho thương hiệu này.

Cấm nhân viên sử dụng điện thoại

Một phần của nỗ lực khiến dịch vụ khách hàng trở nên tốt hơn mà Takashimaya thực hiện đó là cấm nhân viên sử dụng điện thoại thông minh. Động thái này không được đón nhận và thậm chí một nữ cán bộ trong ngành giáo dục Việt Nam còn cảnh báo rằng người lao động có thể bỏ việc nếu bị cấm sử dụng điện thoại.

Thực tế tại Việt Nam, đa số nhân viên được cho phép sử dụng điện thoại thông minh trong giờ làm việc. Tuy nhiên, rất nhiều nhân viên đơn giản sử dụng điện thoại thông minh để chơi game hoặc lướt mạng xã hội.

Sau khi tận mắt chứng kiến nhân viên trong một cửa hàng Takashamaya ở Nhật Bản, nữ cán bộ trong ngành giáo dục kể trên đã thay đổi quan điểm. Bà nói rằng việc nhân viên cửa hàng không bị xao lãng bởi điện thoại khiến họ có thể dồn hết sự tập trung vào cho khách hàng.

Chất lượng dịch vụ khách hàng ở Việt Nam nhìn chung còn kém. Một phần là bởi ngành công nghiệp dịch vụ vẫn còn trong giai đoạn sơ khai: Các cửa hàng bách hoá, trung tâm mua sắm và những hoạt động thương mại khác mới chỉ nổi lên trong khoảng 1 thập kỷ qua.

Chính vì vậy Takashimaya thâm nhập thị trường này với quyết tâm thay đổi chất lượng dịch vụ khách hàng.

Công ty đào tạo nhân viên cúi đầu chào đối với tất cả khách hàng và xem họ là người quan trọng dù có mua hàng hay không.

Thực tế cúi chào là nét văn hoá đã được Takashimaya rèn luyện và mài giũa từ hàng thế kỷ nay. Đi kèm với câu “Xin chào”, “Cảm ơn”, bất kỳ nhân viên Takashimaya nào cũng phải đặt hai tay chồng lên nhau, để ngay trước rốn và cúi đầu ở góc 30 độ.

Nếu không dùng kèm theo lời nói, khi chào khách hàng, nhân viên Takashimaya sẽ cúi đầu ở góc 15 độ. Trong khi cúi đầu, nhân viên không được nhìn khách hàng mà thay vào đó mắt phải tập trung ở điểm trên sàn nhà cách 2m trước mặt khách hàng.

Chưa dừng lại ở đó, việc cấm dùng điện thoại không phải là điều duy nhất khiến các nhân viên của Takashimaya ở Việt Nam ban đầu phản đối. Rất nhiều trong số 180 nhân viên của họ không thích ý tưởng gói tất cả các món hàng trước khi gửi tới tận tay người mua. Những người này nói đây giống như nghệ thuật gấp giấy origami và rất khó để học.

Tuy nhiên, một lãnh đạo Takashimaya đã nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc gói bọc hàng được mua như một món quà, nói rằng đây là cách thể hiện sự tôn trọng đối với người nhận. Hiện tại, hầu hết nhân viên ở TP Hồ Chí Minh của Takashimaya đều thành thạo việc gói bọc quà.

Thiết kế của cửa hàng cũng được xem xét kỹ lưỡng tới từng chi tiết sao cho khách hàng có thể cảm nhận thấy sự mến khách. Ví dụ, lối đi trong cửa hàng của Takashimaya rộng 2,4m trong khi đó thông thường ở các cửa hàng khác ở Việt Nam chỉ là 1,5m. Mặc dù thiết kế rộng sẽ ảnh hưởng tới không gian trưng bày hàng hoá nhưng phía Takashimaya nói rằng nó khiến khách hàng dễ dàng tìm kiếm sản phẩm hơn.

“Rất dễ để tìm hàng hoá tại đây”, một khách hàng khoảng 40 tuổi nói. “Các hãng bán lẻ Việt Nam thì có xu hướng nhồi nhét được càng nhiều sản phẩm trên kệ càng tốt”.

Cửa hàng Takashimaya còn trang bị phòng cho các bà mẹ cho con bú, makeup…

Cửa hàng tại TP Hồ Chí Minh cũng áp dụng các thông báo bên trong cửa hàng có cùng giọng điệu và nhịp độ như cửa hàng Takashimaya ở Tokyo và điều này giúp thu hút khách hàng nước ngoài nhiều hơn. Ngoài ra, với những khách hàng Việt Nam – những người từng tới cửa hàng Takashimaya tại Nhật, chi tiết này cho họ cảm giác đang có trải nghiệm ở Takashimaya đích thực.

Sự có mặt của Takashimaya tại thị trường Việt Nam là một phần trong xu hướng đang ngày một phát triển khi nhiều hãng bán lẻ Nhật khác cũng đặt cược vào đây bao gồm cả Aeon và FamilyMart.

Thị trường “không dễ xơi”

Takashimaya đang nhắm tới mục tiêu rất cao ở Việt Nam nhưng họ cũng gặp không ít khó khăn. Hàng hoá cao cấp vẫn xa tầm với đối với rất nhiều người dân Việt Nam. Những đại gia bán lẻ khác như Lotte của Hàn Quốc hay Parkson của Malaysia và cả Tràng Tiền Plaza cũng chưa thể thành công.

Dẫu vậy, dù sao thì Takashimaya cũng đã quyết định đặt cược 6 tỉ yen (tương đương 57,6 triệu USD) vào cuộc chơi này ở Việt Nam. “Tôi không thể nói trước được điều gì cả”, chủ tịch Takashimaya là ông Shigeru Kimoto nói.

Tại Việt Nam, mọi người thường chỉ tới cửa hàng để xem chứ không mua. Để thay đổi thói quen này, Aeon đã dùng đến chiến lược hạ giá sản phẩm. Nhìn chung các nhà bán lẻ khác nếu muốn thành công tại Việt Nam cũng nên làm như Aeon. Chỉ hạ giá bán mới có thể mang sản phẩm với giá phải chăng tới cho những người dân bình thường.

Chọn địa điểm đặt cửa hàng cũng là yếu tố quan trọng. Đó là lý do tại sao Takashimaya mở cửa hàng của họ ở trung tâm TP Hồ Chí Minh vốn sẽ rất thuận tiện bắt tàu điện ngầm sau này.

Nguồn: CafeBiz

Để thu hút nhân tài trí thức…

Sau hơn 40 năm đất nước hòa bình thống nhất, Việt Nam lại khó thu hút du học sinh về nước phục vụ tới thế? Thật ra, thu hút du học sinh chỉ là một mặt của vấn đề thu hút nhân tài. Cần làm gì để thu hút nhân tài, nhất là nhân tài trí thức, để xây dựng đất nước, bài viết này xin góp thêm một góc nhìn.

Điều trước nhất: xin đừng nghĩ rằng du học sinh là người Việt, có bổn phận trở về. Ở mức độ xã hội, cộng đồng, trong thời đại hiện nay, mang tư tưởng đó mà ngồi yên chờ du học sinh trở về chính là ôm cây đợi thỏ!

Điều thứ hai: Việt Nam cần tiến hành các việc sau: tìm hiểu giá trị chính và nhu cầu chính của nhân tài, du học sinh; xây dựng chính sách thu hút dựa trên hai yếu tố trên sao cho sự thuyết phục thật sự lôi cuốn các du học sinh; xây dựng đội ngũ thuyết phục; xây dựng hệ thống hậu mãi hữu hiệu, nghĩa là làm sao cho nhân tài không chán nản khi đã về làm việc tại Việt Nam (xin mở ngoặc: vẫn biết chán hay không chán là do chính cá nhân. Tuy nhiên chính quyền cần xây dựng trước những điều kiện chung nhất như pháp luật, dịch vụ công ở mức chấp nhận được).

Về các giá trị chính, với nhân tài nói chung, du học sinh thành tài nói riêng, cái căn bản nhất của một xã hội chính là các giá trị đạo đức chứ không phải là địa vị hay tiền của. Do đó, họ rất gắn bó với các giá trị cốt lõi truyền thống của dân tộc và của xã hội văn minh đương đại. Đó là, trung thực, liêm khiết, bình đẳng, công bình, tôn trọng con người, tuân thủ luật pháp.

Và nhu cầu của họ là muốn được đóng góp vào sự tiến bộ và phát triển của xã hội bằng thực tài của mình và được xã hội công nhận. Họ cần sống trong một xã hội văn minh, tiến bộ và muốn con cháu họ được hưởng một nền giáo dục tiến bộ, nhân bản và khai phóng.

Đối chiếu các yếu tố trên sẽ thấy các chính sách trải thảm đỏ đón nhân tài hiện nay chưa đủ sức thuyết phục họ, bởi vì chưa đáp ứng được cái họ cần, họ tôn trọng.

Vì vậy, hãy cùng nhau xây dựng một môi trường trong đó sự tự do học thuật được thúc đẩy và khuyến khích mạnh mẽ, tài năng và đạo đức được tôn trọng và đãi ngộ, chứ không phải lý lịch. Mọi người có cơ hội nghề nghiệp ngang nhau, mọi người có thể tiếp cận bất kỳ vị trí nào trong xã hội để mưu cầu sự phát triển cho riêng mình và thi thố tài năng để phục vụ đất nước.

Hãy cùng nhau xây dựng một môi trường trong đó tính trung thực được tôn vinh, sự gian dối bị vạch mặt; tính liêm khiết trong giới công quyền được đề cao, sự tham nhũng, lạm quyền bị trừng trị, mọi người và mọi tổ chức bình đẳng trước pháp luật.

 

Song tịch để làm gì?

Không nhất thiết phải có quốc tịch Singapore, gia đình nước ngoài nào được hưởng quy chế thường trú nhân (PR) trên đảo Sư tử có con trai đến 18 tuổi thì phải đi nghĩa vụ quân sự (NVQS) còn bằng không thì không bao giờ có cơ hội quay lại đây, thậm chí dưới dạng giấy phép làm việc (employment pass).

Điều này đã được chính ông Lý Quang Diệu xác nhận trong một cuộc phỏng vấn với phóng viên nhật báo The Straits Times được ghi nhận trong quyển sách “Lý Quang Diệu – Những sự thật nghiệt ngã để giữ Singapore tiến lên”. Ông nói: “Bạn là PR, đã dành thời gian thơ ấu dưới mái trường của chúng tôi, hưởng phúc lợi từ hệ thống của chúng tôi, bạn phải thi hành NVQS. Một số người Ấn giàu có lấy được PR Singapore cứ tưởng rằng họ cứ việc về nhà rồi có thể 20 năm sau đó chúng tôi sẽ quên quá khứ của họ mà cho họ vào. Họ đã lầm”.

Nhưng ông cũng nói thêm: “Phần lớn người nhập cư vào Singapore đều cảm thấy vui lòng cho con trai của mình thực hiện NVQS. Họ hiểu các điều kiện NVQS tại Singapore. Họ thấy hoàn cảnh của trẻ em các nước láng giềng. Đối với những người này, đó là mức sống và chất lượng cuộc sống mà họ không hưởng được từ đất nước của họ trong hai ba thế hệ sắp tới. Họ khá hạnh phúc khi ở Singapore”.

Nhưng có lẽ ông Lý đã lầm khi có rất nhiều công dân Singapore cũng chẳng mấy mặn mà với quê hương của mình là một đảo quốc bé nhỏ nóng nực quanh năm.

Theo thống kê chính thức của Vụ Dân số và Nhân tài Quốc gia thuộc Văn phòng Thủ tướng, tính cho đến tháng 6-2012 đã có hơn 200.000 công dân Singapore đang sinh sống và làm việc ở nước ngoài, tăng 27% so với con số 157.100 cách đó 10 năm và “điểm đến” chủ yếu của họ là các nước Úc, Anh, Mỹ và Trung Quốc.

Mới đây cơ quan chức năng của nhà nước Singapore cho biết đang xử lý trường hợp một công dân New Zealand tên là Brandon Smith, 19 tuổi sinh ra và lớn lên ở Singapore nhưng đã theo bố mẹ về lại quê cha từ lúc 8 tuổi. Theo The Straits Times, anh chàng Brandon này có mẹ là người Singapore đã nộp đơn xin hoãn NVQS nhiều lần trước khi anh 21 tuổi – độ tuổi mà anh có quyền từ bỏ quốc tịch Singapore. Trong một cuộc phỏng vấn với trang web stuff.co.nz, anh nói rằng mất hai năm NVQS ở Singapore là vô nghĩa vì anh không nói tiếng Hoa và có thể cảm thấy mình là kẻ ngoài cuộc (outsider). Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Singapore (MFA) khẳng định lại nguyên tắc phổ quát (universality) và công bằng (equality) mà công dân Singapore cho dù sống ở trong hay ngoài nước đều phải chấp hành. MFA cũng nói rõ rằng ông Smith con này sẽ vi phạm Luật NVQS, thậm chí đã xin từ bỏ quốc tịch sau khi đến tuổi trưởng thành. MFA cũng đề nghị anh này trở về Singapore càng sớm càng tốt để giải quyết vấn đề và nếu không chấp hành thì hình phạt có thể lên đến 10.000 đô la Singapore và/hoặc ba năm tù…

Không rõ đã có bao nhiêu người Singapore từ bỏ quốc tịch như trường hợp của anh chàng Brandon nói trên nhưng việc không cho phép song tịch có thể gây nguy cơ chảy máu chất xám khi viễn cảnh cuộc sống và sự nghiệp ở nước khác tốt hơn trong một thế giới toàn cầu hóa.

Cũng trong cuộc phỏng vấn nói trên, ông Lý cho biết Singapore phải chấp nhận một thực tế là người dân đảo Sư tử cũng phải tha phương cầu thực. Ông đặt câu hỏi: “Điều gì sẽ khiến sinh viên ra nước ngoài học rồi ở luôn bên đó, giá nhà hay giá xe hơi? Ở Mỹ, nhà cửa xe cộ đều rẻ nhưng vẫn còn đó rào cản tiến thân (glass ceiling) và nếu không nằm trong giới thượng lưu bạn sẽ không bao giờ được chấp nhận. Đó là đất nước của người da trắng. Có lẽ Tổng thống Obama đã biết cách xoay xở. Ông ta là một người ngoại lệ trong hoàn cảnh ngoại lệ, nhưng nói chung về mặt xã hội người da đen không hòa đồng với người da trắng. Bạn phải cân nhắc”. Theo ông Lý, sinh viên Singapore thường ở lại Mỹ làm việc để lấy kinh nghiệm và họ sẽ không trở về nếu tình hình kinh tế Singapore ảm đạm. Như vậy, việc mời gọi chất xám trở về tùy thuộc vào tính năng động của nền kinh tế và cơ hội việc làm.

Ông Lý chia sẻ với The Straits Times về một buổi giao lưu với công dân Singapore đang sống và làm việc ở thành phố Perth, Tây Úc. Những người này vẫn còn nhớ Singapore và người tổ chức buổi giao lưu này cho biết vẫn còn giữ hộ chiếu Singapore cho con trai như một thứ bảo hiểm. Người con trai đã tốt nghiệp một trường đại học ở Perth và làm kế toán cho một trong những công ty kiểm toán lớn nhất Úc. Ông Lý hỏi: “Vậy tại sao ông còn giữ quốc tịch Singapore?”. Ông này nói: “Ồ, con trai tôi trở về Singapore thi hành NVQS, nó muốn có một lựa chọn khác trong trường hợp kinh tế Úc suy thoái”. Cậu con trai này hoàn thành NVQS xong và quay lại Úc vì gia đình của mình ở bên đây. Rồi ông Lý đưa ra các giả thuyết: nếu cậu ta cưới một cô gái Úc, vợ chồng thất nghiệp thì cả hai sẽ về lại Singapore; hay nếu biến đổi khí hậu khiến Perth khô hạn thì những người Singapore này sẽ “hồi hương”.

Nhưng quốc tịch Singapore, công dân Singapore, người Singapore thật ra cũng là một khái niệm khá mới mẻ trong lịch sử nhân loại. Trước năm 1959 là thời điểm Singapore được trao quyền tự chủ chính quyền từ người Anh thì người Singapore trong đó có ông Lý vẫn tự gọi mình là người Mã Lai (Malayan). Sự ra đời của một đất nước Singapore độc lập có lẽ là một tình cờ của lịch sử khi con người quyết định ở lại một nơi chốn có nhiều cơ hội cho gia đình và bản thân. Không như phần lớn các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới, Singapore không có ngôn ngữ riêng và phải dùng tiếng Anh làm công cụ giao tiếp. Cái gọi là tiếng mẹ đẻ (mother tongue) cũng chỉ là một khái niệm làm lạc hướng vì đa số người Singapore là gốc Hoa. Và cũng đâu có người Singapore đặc thù vì phải hỏi người này thuộc thành phần sắc tộc nào – Mã Lai, Ấn Độ, Hoa và biết đâu có cả Việt Nam nữa. Một anh bạn của tôi lấy quốc tịch Singapore cho biết mỗi lần về Việt Nam thì bao giờ cũng được công an cửa khẩu hỏi là anh sinh ra ở đâu.

Theo Lý Quang Diệu, để là một quốc gia, người dân ở đó phải có cảm nhận sâu đậm về bản sắc của mình, sẵn sàng hy sinh cho đất nước, cho đồng bào của mình. Nhưng câu hỏi liệu người Singapore có dám hy sinh cho đất nước của mình khi đất nước lâm nguy hay không lại không được ông Lý trả lời thỏa đáng. Theo định nghĩa của ông Lý, người Singapore là người chấp nhận người khác trở thành một bộ phận của đất nước mình, bất kể sắc tộc, ngôn ngữ và tôn giáo. Người Singapore phải lấy tiếng Anh làm ngôn ngữ chính nhưng không thể quên tiếng mẹ đẻ để trong trường hợp cần thiết, có thể giao tiếp và làm ăn với Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia hay những quốc gia cội nguồn của mình

 

Vinasun có thêm xe hạng sang Lexus, cước 30.000 đồng/km

Sau khi chính thức được phép thí điểm dịch vụ gọi xe bằng ứng dụng Vcar, mới đây Vinasun lại bất ngờ bổ sung thêm hai dòng xe hạng sang mới có giá cước cao gần gấp đôi so với cước taxi Vinasun.

Hãng xe Vinasun taxi vừa mới bổ sung thêm vào dịch vụ gọi xe Vcar các dòng xe hạng sang là Toyota Land Cruiser và Lexus trong tháng 8. Trước đó, dịch vụ gọi xe Vcar của Vinasun taxi đã có các dòng xe 4 chỗ Toyota Camry và 7 chỗ Fortuner; đều thuộc nhóm xe có chất lượng khá.

Từ tháng 8-2016, người tiêu dùng có thể gọi các dòng xe hạng sang kể trên thông qua ứng dụng Vinasun app khi chọn mục Vcar 4 chỗ (Camry) hoặc 7 chỗ (bao gồm các xe Toyota Fortuner; Land Cruiser hoặc Lexus). Theo đại diện hãng Vinasun taxi, hiện tại các dòng xe hạng sang Toyota Land Cruiser và Lexus mới chỉ thử nghiệm nên số lượng còn ít.

Mức cước dòng xe hạng sang mới cập nhật này cao hơn so với mức cước taxi thông thường; cước gọi xe Toyota Land Cruiser cho quãng đường dưới 30 km là 25.000 đồng/km; còn trên 30 km là 22.000 đồng/km. Đối với dòng xe hạng sang Lexus, mức cước lần lượt là 30.000 đồng/km và 26.000 đồng/km.

Cước taxi Vinasun hiện tại đối với xe 7 chỗ là 16.000 đồng/km; còn xe 4 chỗ là 14.000 đồng đối với quãng đường dưới 30 km.

Hiện tại, khách hàng sẽ không thể chọn dòng xe hạng sang Toyota Land Cruiser hoặc Lexus trực tiếp trên ứng dụng gọi xe Vinasun, vì ứng dụng Vinasun vừa cập nhật chỉ cho phép chọn xe Vcar 4 chỗ hoặc 7 chỗ; không phân biệt theo nhãn hiệu xe.

Theo thông tin từ Vinasun taxi, nếu khách hàng chọn xe bất kỳ trên ứng dụng Vinasun app; hệ thống sẽ tự động chọn một chiếc xe ở gần vị trí khách hàng gọi xe; không phân biệt là đó là Vcar hay Vinasun taxi. Vì thế, nếu khách hàng muốn yêu cầu xe Vcar, cần chọn mục Vcar 4 chỗ hoặc 7 chỗ.

Khi gọi tới số điện thoại hotline của Vinasun taxi để yêu cầu trực tiếp các dòng xe hạng sang Toyota Land Cruiser hoặc Lexus; nhân viên Vinasun taxi cho biết, nếu khách hàng muốn yêu cầu các loại xe này thì cần liên hệ trực tiếp với tổng đài Vinasun, chứ không thể yêu cầu trực tiếp hai loại xe này trên ứng dụng gọi xe.

Trước đó, Bộ Giao thông Vận tải đã cho phép Vinasun được thí điểm dùng ứng dụng công nghệ để hỗ trợ và quản lý kết nối đối với loại xe hợp đồng từ 9 chỗ ngồi trở xuống. Việc thí điểm này sẽ được thực hiện ở 8 địa phương gồm TPHCM, Đà Nẵng, Cần Thơ, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa–Vũng Tàu, Khánh Hòa và Đồng Tháp. Dù xe Vcar không cần gắn biển hiệu taxi cũng như số điện thoại tổng đài nhưng các xe hợp đồng muốn tham gia hệ thống này phải dán tem Vcar để nhận diện.

 

Tin tặc mũ đen và nguy cơ trắng tay

Hệ thống thông tin ở sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài bị tin tặc xâm nhập vào chiều thứ Sáu tuần trước. Vietnam Airlines đã bị tấn công trong thế giới ảo, nhưng hệ quả thì không hề ảo.

Chúng ta thấy gì qua sự việc trên?

Theo thống kê, mục tiêu ưa thích của tin tặc thường được xếp hạng lần lượt như sau: hệ thống công nghệ thông tin, hàng không, cơ quan chính phủ, viễn thông, ngân hàng và bảo hiểm, viện nghiên cứu, năng lượng, giao thông và các doanh nghiệp lớn.

Nếu nhìn giới công nghệ thông tin qua lăng kính ngôn ngữ võ hiệp có lẽ sẽ khái quát được hai phái chính-tà.

Chính phái được xem là nhóm mũ trắng hoody trùm đầu như Tim Berners-Lee (người sáng tạo ra WWW), Stephen Wozniak (cùng khởi nghiệp với Steve Jobs xây dựng Apple trong giai đoạn đầu) hay Linus Torwalds (phát minh hệ điều hành Linux dựa trên nền tảng Unix).

Tà phái là tin tặc mũ đen như PoodleCorp, Hacking Team, Darkhotel, Chinafans, 1937cn… Cũng có mũ xám lừng danh như Anonymous thường khoe các chiến tích “”thay Trời hành đạo”, tạo lập công bằng và sự minh bạch, kiểu cướp người giàu chia cho người nghèo. Ngoài ra, còn có mũ xanh nhưng ít được nhắc đến.

Tựu trung là có minh giáo và tà giáo với đường biên không rạch ròi giữa quân tử và tiểu nhân.

Sự kiện lúc 13 giờ 46 ngày 29-7-2016 với 3 đợt tấn công sâu vào hệ máy tính sân bay Tân Sơn Nhất và từ 16 giờ tại Nội Bài buộc dẫn đến hệ quả là ngưng sử dụng màn hình, loa phóng thanh và hai hệ tương tác với khách hàng (external private + external public) ở 21 sân bay dân sự có lưu lượng hành khách lớn.

Hai hệ đối ngoại được thiết kế biệt lập với hệ thông tin nội bộ điều hành bay (internal private) nên vẫn bảo đảm an toàn bay, vốn là yêu cầu quan trọng nhất cho mọi hãng hàng không, kể cả các hãng hàng không giá rẻ hay charter.

Việc bị mất cắp khoảng 411.000 thông tin khách hàng Bông Sen Vàng (Golden Lotus) với tên tuổi và lịch sử giao dịch là rất nghiêm trọng. Việc tin tặc giấu đi các thông tin về thẻ tín dụng được phỏng đoán để dùng cho các mục đích khác, cho dù các ngân hàng đã lập tức lưu (back-up), áp dụng các kịch bản chống tin tặc và tiến hành đổi thẻ. Liệu đã có bảo hiểm đền bù những thiệt hại đó hay không?

Cuộc tấn công mạng đã được phát hiện ít nhất bốn ngày trước với các gói chia sẻ pastebin dưới hình thức tập tin (file xlsx) xâm nhập thư viện Apache POI của hệ thống business management của Vietnam Airlines. Đó là một file nặng khoảng 90MB. Tuy nhiên, để đánh cắp thông tin, giành quyền điều khiển thì trước đó, “thích khách” đã cài mã độc (malware), mã gián điệp (spyware) vào firmware máy chủ, nằm vùng “thập diện mai phục” tại đó và tải các thông tin nội bộ ra ngoài.

Với hành tung bí mật, “những con ngựa thành Troy” này có thể đã xâm nhập từ nhiều tháng, thậm chí nhiều năm trước đó, việc chiếm quyền domain, nhúng mã độc vào trang web chỉ còn là vấn đề thời gian khi thích khách hạ thủ. Virus mã độc đã được Vietnam Airlines phát hiện nửa ngày trước đó, nhưng sự phòng thủ tùy thuộc rất nhiều vào cơ địa phần cứng, và các áo giáp phần mềm – không chỉ với Kaspersky, Symantec, Trend Micro, Mc Afee hay Norton Antivirus, mà còn cả nhiều bức tường lửa và mạng lưới mật khẩu được mã hóa, tựa như “hộ tâm kính” của Thiếu Lâm Tự.

Đã có nhiều sân bay bị tin tặc tấn công trước đây, như Chopin (Warsaw, Ba Lan) bị sập mạng 5 tiếng đồng hồ, như Norwich (Mỹ) hay sự cố bị phá sóng định vị GPS ở sân bay Cairo (Ai Cập) bằng một thiết bị được rao bán trên mạng với giá chỉ 150 đô la Mỹ.

Tổ chức 1937cn, với dấu ấn là năm 1937 nổ ra chiến tranh Hoa – Nhật, phủ nhận trách nhiệm, nhưng người ta cũng không vạch mặt được ai khác là thủ phạm. Tổ chức 1937cn vẫn là nghi phạm lớn nhất, đã có 40.310 chiến tích, dù chỉ mới thành lập từ ngày 19-7-2015.

Chiến tranh mạng (**) thường là chiến tranh không quy ước. Một nửa nước Ấn Độ đã từng bị đánh sập mạng lưới điện gây mất điện gần cả ngày. Người ta nghi rằng phần lớn những linh kiện điện tử của Huawei (còn gọi là tập đoàn Hoa Vi) và ZTE (Trung Hưng Thông Tấn) đều có cài mã gián điệp và mã độc.

Đó là biến thể của các cuộc hành quân truy quét thông tin (Information Operations) có từ Thế chiến thứ nhất, cách đây đã 100 năm.

Nên chăng đã đến lúc phải rà soát lại việc đầu tư thiết bị Trung Quốc của 6/7 tập đoàn viễn thông của Việt Nam và của gần một nửa tổng số 30.000 trạm thu phát sóng (BTS), việc tập đoàn Viễn thông mua cả hệ 3G của Trung Quốc và nhiều thiết bị, linh kiện Internet để bán qua các nước Lào, Campuchia, Timor, Myanmar, châu Phi, Haiti và Peru.

Khi chiến tranh mạng thực sự nổ ra, các hoạt động gây nhiễu loạn đời sống xã hội, đánh sập hạ tầng hoạt động kinh tế cũng sẽ nổ ra, các doanh nghiệp lớn nhỏ đều nằm trong tầm ngắm, chứ không chỉ hệ thống điện tử của khí tài, tên lửa (đội quân tin học có thể kích hoạt tên lửa của đối phương bắn phá chính đối phương!).

Chiến tranh mạng Kosovo 1999 là một điển hình.

Sân bay Tân Sơn Nhất đã từng bị chiếm sóng 18 phút vào ngày 16-6-2016. Cũng nên nhắc lại là Việt Nam đã bị hacker tấn công trước đó, xâm nhập máy chủ DNS của thegioididong.com, facebook.com.vn, và vào hệ thống một ngân hàng thương mại. Phương thức tấn công chủ yếu vẫn là DDoS (***).

Trong khi chờ đợi kết quả điều tra về vụ tin tặc vừa xảy ra từ các cơ quan chức năng và từ đội ngũ chuyên viên bảo mật trong nhân dân thì việc phòng thủ, phản pháo ở cấp quốc gia và trên diện rộng là một thách thức, dù muốn hay không. Trong lúc sự cố sân bay ở ta bị tin tặc tấn công vẫn còn đang nóng trên các trang báo thì ở Nga nhiều cơ quan của chính phủ cũng đang bị tin tặc tấn công. Còn nhớ cách đây bốn năm, gói dữ liệu 164 triệu thông tin khách hàng của Linkedln đã bị đánh cắp và rao bán.

Đối với các doanh nghiệp, dù lớn hay nhỏ, việc sử dụng các phần mềm của cracker (người bẻ khóa) sẽ là mồi ngon cho hacker mũ đen (tin tặc). Các doanh nghiệp không nên bỏ qua các biện pháp back-up, 3D Security, IDS/IPS, dựng các bức tường lửa (firewall), đặc biệt các doanh nghiệp trong ngành ngân hàng, bảo hiểm, hàng không còn cần thêm dịch vụ xác thực giao dịch trực tuyến quốc tế bằng mật khẩu (OTP) và nhiều biện pháp khác để đối phó với chiến tranh mạng. Ý thức về điều này để hành động là không hề thừa, nếu không muốn có ngày… trắng tay.